Agnieszka Socha
SASMA Europe

Handel w sieci jest najszybciej rozwijającą się gałęzią i powoli, lecz sukcesywnie wypiera jego tradycyjną formę.

Wielu konsumentów robi zakupy przez Internet – bez konieczności wychodzenia z domu, siedząc na kanapie, mogą szybko kupić to, czego potrzebują. Zakupy przez Internet są wygodne – nie ma kolejek i zatłoczonych centrów handlowych, a zasięg sieci umożliwia wybór towarów z całego świata, w dowolnym momencie i z nieograniczonym czasem wyboru.
Na podstawie informacji zawartych w raporcie E-commerce w Polsce. Gemius dla e-commerce Polska, który powstał na podstawie badania przeprowadzonego w kwietniu 2017 r., już ponad połowa badanych (54%) deklaruje dokonywanie zakupów online. Są one postrzegane jako tańsze i nieskomplikowane, a możliwość zamówienia kuriera, który dostarczy przesyłkę bezpośrednio do domu, sprawia, że są wygodniejsze i mniej czasochłonne. Nic więc dziwnego, że większość sklepów posiada ofertę internetową.

„Taniej” potrafi być zgubne…
„W Internecie kupisz taniej” – to hasło, które często można usłyszeć od innych konsumentów w konfrontacji z zakupami tradycyjnymi. Sklepy internetowe mają tę przewagę nad stacjonarnymi, że nie ponoszą kosztów wynajmu lokalu, nie muszą zatrudniać dużej liczby pracowników dbających o wystrój sklepu, ułożenie towaru itp. W związku z tym towary zakupione przez Internet mogą być tańsze niż w tradycyjnym sklepie, ponieważ sprzedawca ma możliwość zastosowania mniejszej marży i nadal zarobić.

Do prowadzenia sklepu internetowego nierzadko wystarczy jedynie szybkie łącze i powierzchnia magazynowa.
Niższa cena w Internecie może jednak wprowadzać w błąd, ponieważ tańszy oferowany w sieci produkt nie zawsze jest równy pełnowartościowemu, dostępnemu w sklepie.
Rosnący problem podróbek w całej Europie pokazuje, że większość tego procederu odbywa się właśnie w sieci, ponieważ Internet pozwala na szybkie i łatwe pozyskanie dużej liczby klientów. Mimo wciąż rosnącej świadomości poruszania się w świecie technologii niewiele osób wie, w jaki sposób zweryfikować sprzedawcę, albo na co zwrócić uwagę, by transakcję online wykonać bezpiecznie.

W jaki sposób bezpiecznie kupować online?
Oto kilka wskazówek dotyczących bezpiecznych zakupów w sieci, które pozwolą zminimalizować ryzyko zakupu towaru podrobionego:

• Kupuj z zaufanych źródeł – kupując na oficjalnych stronach producentów, masz pewność, że zakupiony towar jest oryginalny.
• Korzystaj ze sklepów, w których w przeszłości już dokonywałeś zakupów; sprawdzone źródło to bezpieczne źródło.
• Kupując na popularnych serwisach
  aukcyjnych czy innych platformach handlowych, sprawdzaj oceny i komentarze dotyczące sprzedawców, zwracaj uwagę na to, jak długo sprzedawca jest zarejestrowany na danym portalu. Jeżeli nie ma dłuższej historii zakupowej, powinno to wzbudzić podejrzenia.
• Zachowaj wszelkie dokumenty i e-maile związane z zakupem – stanowią one potwierdzenie, że faktycznie zapłaciłeś za dany produkt oraz mogą być dowodem w ewentualnej późniejszej sprawie przeciwko nieuczciwemu sprzedawcy.

Weryfikacja sprzedawcy i sklepu

• ZAWSZE weryfikuj adres strony. Wiele „sklepów” oferujących podróbki ma ładnie wyglądającą stronę www, na pierwszy rzut okna niewzbudzającą podejrzeń kupującego. Zwracaj uwagę na literówki i użycie podobnie brzmiących słów.
• Upewnij się, że transmisja danych odbywa się w bezpiecznym połączeniu (protokół SSL). Gdy uzupełniasz formularz z danymi osobowymi, sprawdź, czy adres strony zaczyna się od https. Zwróć również uwagę na symbol kłódki oznaczający bezpieczne połączenie – potwierdza on, że osoby trzecie nie będą miały dostępu do przesyłanych danych.
• Zapoznaj się z warunkami sprzedaży i możliwością zwrotu zakupionego produktu. Każdy sprzedawca ma obowiązek opublikowania regulaminu określającego warunki zakupu przez Internet. Zapoznaj się z nim i sprawdź, czy jest jasny i przejrzysty. Prawo pozwala zwrócić zakupiony towar również wtedy, gdy transakcja została zawarta przez Internet.
• Sprawdź, czy sprzedawca podaje na stronie dane o sobie (nazwę firmy, adres, numer telefonu itp.). Ich brak powinien wzbudzić czujność. Jeśli coś wydaje się podejrzane, warto sprawdzić sprzedawcę, np. zadzwonić pod numer podany na stronie. Wiarygodna i rzetelna firma dba o jak najlepszy kontakt z klientem, zapewniając różne kanały komunikacji.
• Weryfikacja, czy dany podmiot gospodarczy faktycznie istnieje, zajmuje dzisiaj kilka minut. Warto więc sprawdzić firmę w rejestrach online, takich jak CEIDG lub KRS. Korzystanie z tych baz jest bezpłatne, łatwe i szybkie. Po wpisaniu nazwy firmy lub NIP-u we właściwej bazie (jednoosobowe działalności gospodarcze są rejestrowane w CEIDG) generowany jest raport zawierający podstawowe informacje na temat podmiotu – rok założenia, adres, dane właścicieli oraz informacja, czy firma jest aktywna.

Płatność
Sklepy internetowe oferują różne możliwości płatności podczas zakupów online. Może to być tradycyjny przelew bankowy, płatność kartą lub wykonanie transakcji za pomocą portali pośredniczących w płatnościach. Zwracaj uwagę na różnorodność metod płatności – jeżeli sprzedający oferuje jedynie opcje przelewu i płatności z góry, skorzystanie z tej formy może być ryzykowne.

• Chroń dane swojej karty płatniczej – są one równie ważne jak jej fizyczne posiadanie, gdyż złodziej, mając pełne dane karty płatniczej, może wykonać nią transakcje przez Internet.
• Przed podaniem danych karty upewnij się, że naliczona kwota zgadza się z wartością zamówionego przedmiotu czy usługi.
• NIGDY nie podawaj danych swojej karty płatniczej podczas rozmowy telefonicznej ze sprzedawcą lub w odpowiedzi na e-mail. Jeżeli sklep prosi o takie dane w wiadomości poczty elektronicznej, jest to podejrzane. Największym zagrożeniem utraty wrażliwych danych (przeważnie kart kredytowych) jest tzw. phishing – wyłudzanie poufnych informacji, podszywając się pod daną osobę lub podmiot.
• Wiele stron „pyta”, czy zapamiętać dane karty płatniczej – zastanów się dwa razy, czy na pewno chcesz to zrobić.
• Używaj portali pośredniczących w płatnościach, takich jak PayPal lub PayU – mają dobrze rozwinięty program ochrony kupujących, pozwalający na ewentualne odzyskanie utraconych środków, np. jeżeli zakupiony towar do ciebie nie dotrze lub będzie różnił się od zamówionego.
• Jeśli kupujesz od osoby prywatnej, nigdy nie wysyłaj pieniędzy przed otrzymaniem towaru. Umów się na płatność przy odbiorze, wtedy możesz skontrolować produkt przed jego faktycznym zakupem.

Podróbki w Internecie – już nie tylko torebki czy buty…
Mówiąc o zakupach w sieci, nie myślimy już tylko o tzw. dobrach szybko zbywalnych FMCG (Fast-Moving Consumer Goods), takich jak torebki czy ubrania. Coraz częściej ludzie szukają w Internecie również tańszych leków czy żywności. I tu pojawia się poważny problem, bo o ile podrobione dżinsy mogą szybciej się zużyć, a w gorszym scenariuszu przysporzyć nam wysypki, o tyle spożycie podrobionego lub przeterminowanego leku lub żywności o nieznanym składzie stanowi poważne zagrożenie zdrowia i życia. A oferujących podrobione leki i żywność w Internecie nie brakuje!
Oferty online stanowią idealną platformę do pozyskiwania klientów nie tylko indywidualnych, ale także hurtowych. To niepokojąco szybko rosnący proceder, z którym walczą służby w całej Europie.

W jaki sposób zwykli konsumenci, a także firmy mogą się bronić przed takimi zakupami?
Oprócz podstawowych zasad warto podjąć dodatkowe działania:

• Jeżeli mamy wątpliwości co do autentyczności danego produktu, możemy poprosić sprzedawcę o numer seryjny/numer partii (unikatowy numer określający dany produkt), aby zweryfikować go bezpośrednio u producenta.
• Producenci leków i żywności dysponują tzw. szybkimi liniami kontaktu z klientami (care line) – osoba chcąca rozwiać swoje wątpliwości co do zakupionego produktu, może poprosić o jego weryfikację.
• Przesłanie producentowi informacji o sprzedawcy pozwoli go zweryfikować i sprawdzić, czy jest on częścią legalnego i autoryzowanego kanału dystrybucji.

Warto być świadomym konsumentem, dbać o bezpieczeństwo własnych finansów, ale też o legalność kanałów dystrybucji. To kolejna cegiełka dołożona do muru stawianego przeciwko handlującym podróbkami w Internecie.

Agnieszka Socha
Analityk i starszy konsultant ds. ryzyka w SASMA Europe, licencjonowany detektyw. Specjalizuje się w due diligence, prowadzi projekty w Polsce i zagranicą m.in. z zakresu ochrony marki, bezpieczeństwa logistycznego i audytów.