Trudno o większe wyzwanie dla organizatorów, pracowników ochrony oraz służb mundurowych niż impreza masowa. Masy ludzi, psychologia tłumu, wąskie przejścia i częste sytuacje awaryjne wymagają ciągłego monitorowania i reagowania. Jak organizatorzy oraz firmy z branży security pracują nad zabezpieczeniem imprez masowych i z jakimi wyzwaniami się mierzą?
Przyjrzyjmy się danym, żeby lepiej zrozumieć skalę zjawiska. W 2022 r. w Polsce zorganizowano 5,2 tys. imprez masowych, które zgromadziły w sumie 23 mln uczestników. To oznacza, że statystycznie ponad połowa Polaków wzięła udział w takim wydarzeniu!
Organizacja imprez masowych, czy to w zamkniętych przestrzeniach, gdzie dostępne są miejsca dla 500 osób, czy na otwartej przestrzeni mogącej pomieścić aż 1000 osób, wymaga odpowiedniej ochrony oraz wsparcia ze strony służb mundurowych i medycznych*. Jest to szczególnie istotne w przypadku imprez komercyjnych, wydarzeń sportowych, a w szczególności przy okazji meczów podwyższonego ryzyka, na które przyjeżdżają kibice z wrogo do siebie nastawionych drużyn. Z polskiego podwórka będą to mecze np. Arki Gdynia i Legii Warszawa, a z brytyjskiego – Liverpoolu z Manchesterem United.
Jakie zagrożenia mogą się pojawić podczas imprez masowych?
Imprezy masowe niosą ze sobą istotne ryzyko – przeludnienie, niesubordynacja, konflikty kibiców. Zagrożenia w postaci zbyt dużego zatłoczenia, niepokoju, paniki czy incydentów medycznych na wielką skalę mogą prowadzić do niebezpiecznej synergii. Skutki tych zagrożeń, jeżeli wystąpią podczas trwania imprezy masowej, będą miały znacznie silniejsze efekty, niż gdyby wystąpiły w innym czasie. To efekt tzw. psychologii tłumu.
Na szczęście dzięki szeregowi zabezpieczeń oraz środków prewencyjnych, jakie podejmuje organizator imprezy (na którym zresztą spoczywa ustawowo odpowiedzialność karna za bezpieczeństwo uczestników) groźne wydarzenia o charakterze masowym występują niezwykle rzadko. Do najbardziej znanych tego typu wydarzeń zaliczyć można tragedię na stadionie Hillsborough w 1989 r. oraz zawalenie scen podczas festiwalu w Monte do Gozo (Hiszpania) w 2022 r., festiwalu Kozak Fest na Ukrainie w 2019 r. oraz na festiwalu Indiana State Fair w 2011 r. Jeszcze rzadziej występują zagrożenia o charakterze terrorystycznym, takim jak atak bombowy lub chemiczny czy porwanie. Z najgłośniejszych wydarzeń ostatnich lat wymienić można atak bombowy na koncercie Ariany Grande w 2017 r. oraz skoordynowany atak terrorystyczny w 2015 r. m.in. na uczestników koncertu w Teatrze Bataclan na stadionie Stade de France.
Wydarzenia masowe stanowią zawsze ogromne wyzwanie dla służb odpowiedzialnych za ich ochronę. Organizatorzy, służby porządkowe oraz mundurowe biorą pod uwagę zagrożenia i odpowiednio się na nie przygotowują. Przygotowania obejmują zarówno teren imprezy (np. teren koncertu czy stadion), jak i odpowiednie wyszkolenie osób pracujących w służbach informacyjnych i porządkowych. To właśnie dzięki skutecznym działaniom służb, możliwe jest zapobieżenie tragedii (przykładem może być stadion Stade de France, gdzie pilnujących porządku stewardzi nie wpuścili na teren zamachowców).
Zabezpieczenia imprez masowych w praktyce
Bezpieczeństwo imprezy jest priorytetem dla organizatora, który podejmuje szereg działań na różnych poziomach. W pierwszej kolejności dba o odpowiednie przygotowanie samego miejsca wydarzenia, kontrolę dostępu do niego oraz zarządzanie przepływem uczestników. Ważnym elementem jest również skuteczne zarządzanie pracownikami oraz monitorowanie przebiegu wydarzenia. Po zakończeniu imprezy, organizator odpowiedzialny jest za bezpieczne opuszczenie terenu przez gości. Organizator we współpracy z pracownikami firm ochrony i służb mundurowych opracowuje plany ewakuacji w przypadku sytuacji kryzysowych. W celu zapewnienia bezpieczeństwa imprezy, zgodnie z najlepszymi praktykami, rekomenduje się powołanie specjalistycznego zespołu ds. bezpieczeństwa, który skutecznie zarządza tym obszarem.
– W idealnej sytuacji stosuje się system pierścieni (obwodów) bezpieczeństwa wokół miejsca wydarzenia – mówi Marcin Sabat, Dyrektor Operacyjny w Seris Konsalnet. – Pierwszym pierścieniem jest strefa ograniczonego ruchu kołowego, chroniąca przed potencjalnymi atakami. Następnie wizualna kontrola biletów i przegląd zawartości odzieży oraz bagażu. Jest to szczególnie istotne podczas meczów wysokiego ryzyka, gdy na stadion mogą zostać wniesione race, środki pirotechniczne lub broń. Ostatni etap to sprawdzenie biletów. Strefa wejścia na stadion powinna zawierać kanały wejściowe na zewnętrznym obwodzie bezpieczeństwa.
Jednym z najbardziej krytycznych momentów podczas imprezy masowej jest proces wchodzenia uczestników na teren imprezy. Przypomnijmy sobie tragiczne wydarzenia na stadionie Hillsborough, gdzie błędna decyzja policji o pozostawieniu zamkniętych wyjść awaryjnych na płycie boiska doprowadziła do tragedii. Wąskie przejścia nie były w stanie pomieścić tłumu ludzi, którzy chcieli wejść na stadion, co spowodowało 96 osób ofiar śmiertelnych i 766 rannych. Dlatego też kluczowymi elementami skutecznej i bezpiecznej organizacji jest podział obszaru imprezy na sektory oraz ścisła kontrola dostępu. Umożliwia ona identyfikację i wyeliminowanie osób, które nie spełniają wymogów lub mogą stanowić zagrożenie dla innych uczestników. Kontrola dostępu ma również na celu utrzymanie odpowiedniego tempa wejścia na teren imprezy, zapobiegając tłokom i nadmiernemu naporowi ludzi.
Podczas imprezy masowej całe miejsce wydarzenia powinno być monitorowane przez służby porządkowe lub stewardów. Reagowanie na niepożądane zjawiska stanowi kluczowy element zarządzania takimi imprezami. Priorytetem służb jest profesjonalna obsługa i troska o kibiców, szczególnie w kontekście deeskalacji incydentów w celu zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom imprezy.
Zakończenie imprezy to kolejny moment, który wymaga szczególnej uwagi. W przypadku koncertu zazwyczaj nie dochodzi do groźnych wydarzeń (o ile jakość dźwięku jest zadowalająca), jednak podczas meczu jest to kluczowy moment. Kibice drużyn o wrogich sobie nastawieniach muszą być wypuszczani osobno, strefy muszą mieć precyzyjnie zaplanowany czas otwarcia wyjść, a odpowiednio rozmieszczeni stewardzi muszą skutecznie kierować ruchem.
Pracownicy ochrony ćwiczą ze służbami
Rola organizatora imprezy masowej niesie za sobą ogromne wyzwania. Dlatego często sięga się po usługi wyspecjalizowanych firm branży ochrony, które posiadają wykwalifikowanych pracowników i regularnie uczestniczą w praktycznych szkoleniach we współpracy ze służbami mundurowymi. To niezwykle istotne, gdyż współpraca między pracownikami służb porządkowych / stewardami, służbami mundurowymi, medycznymi i służbami czystości jest kluczowa dla bezpieczeństwa uczestników.
– W celu zwiększania bezpieczeństwa uczestników imprez masowych tworzymy odpowiednie rozwiązania i praktyki w ramach projektu Safe Stadium – mówi Marcin Sabat, Dyrektor Operacyjny w Seris Konsalnet. – Jest to projekt poświęcony bezpieczeństwu imprez masowych w obiektach sportowych w kontekście zagrożeń atakami terrorystycznymi, w szczególności przy użyciu substancji chemicznych i biologicznych (CBRN, pol. ABC).
Pracownicy i menadżerowie przechodzą odpowiednie i ciągłe szkolenia. Znają symptomy zdarzenia CBRN, procedury ewakuacji, zasady współpracy z Policją, Strażą Pożarną i wojskiem. Jako przykład można podać pokaz, jaki odbył się w ostatnim czasie na płycie Stadionu Narodowego w Warszawie.
Przedstawiciele 3 projektów unijnych związanych z bezpieczeństwem CBRN: Safe Stadium, NEST oraz HoloZcan wspólnie z jednostkami Policji, Straży Pożarnej i ratowników z powodzeniem testowali najnowsze rozwiązania technologiczne wspierane sztuczną inteligencją, innowacyjnymi systemami wykrywania zagrożeń oraz nowoczesne procedury zabezpieczenia i reagowania na zagrożenia CBRN na obiektach sportowych.
Organizacja i zabezpieczenie imprez masowych, takich jak koncerty czy mecze piłkarskie, to skomplikowany proces, wymagający wielopoziomowego planowania i skoordynowanego działania wielu służb. Kluczową rolę odgrywają tu nie tylko służby mundurowe i medyczne, ale także pracownicy ochrony. Dlatego organizatorzy często współpracują z wyspecjalizowanymi firmami ochroniarskimi, które posiadają odpowiednie doświadczenie i wiedzę w tym obszarze.
O firmie Seris Konsalnet
Jedna z największych firm branży bezpieczeństwa i ochrony w Polsce oraz część międzynarodowej Grupy Seris – jednego z globalnych leaderów w branży Security. Firma działa od blisko 30 lat, świadcząc usługi w każdym segmencie rynku Security: ochronie fizycznej, monitoringu obiektów stacjonarnych oraz monitoringu GPS pojazdów, a także projektowaniu i realizacji technicznych systemów zabezpieczeń. Zapewnia ochronę fizyczną ponad 3600 obiektów, a usługę monitoringu świadczy dla 66 000 obiektów stacjonarnych i 13 000 pojazdów. Wśród klientów Grupy Seris Konsalnet można znaleźć największe sieci handlowe, banki, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, obiekty strategiczne, firmy przemysłowe oraz jednostki wojskowe. Firma posiada zaawansowane zaplecze technologiczne: centralną stację monitorowania alarmów, systemy informatyczne oraz największy w Polsce dział projektowy. W skład Grupy wchodzi również spółka Seris Konsalnet Cleaning, oferująca usługi profesjonalnego utrzymania czystości dla firm.
* Szczegółowe wymagania opisuje Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych z dn. 20 marca 2009 r. z późn. zmianami.
