Czym jest bezpieczeństwo

Wincenty Ignatowski

Pandemia COVID-19 ma i jeszcze długo będzie miała mniejszy lub większy wpływ na teraźniejszość i przyszłość. Większość sfer życia społecznego i gospodarczego uległa głębokim przemianom. To, co wydarzyło się w ciągu ostatnich dwóch lat, będzie rzutować na funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłowych. Zapewnienie szeroko rozumianego bezpieczeństwa nabiera więc szczególnego znaczenia.

Czym dla mnie – wieloletniego menedżera – jest bezpieczeństwo? Powinno być rozumiane jako stan pewności, spokoju, braku zagrożeń i być potrzebą do zaspokojenia, do czego muszą dążyć różne podmioty. Jak bowiem zauważył W. Fehler¹, (…) współczesne zakłady przemysłowe, działając w warunkach gospodarki rynkowej z cechującą ją ostrą rywalizacją i ponadnarodowymi powiązaniami, chcąc poważnie i perspektywicznie myśleć o sukcesach, nie tylko nie mogą pominąć aspektu bezpieczeństwa, ale wręcz nadają mu znaczącą rangę w wewnętrznym katalogu celów.

W dobrze zarządzanej organizacji takie podejście do bezpieczeństwa od wielu lat się nie zmieniło, nadal jest jedną z podstawowych potrzeb. Biorąc pod uwagę okoliczności, w jakich przyszło nam funkcjonować, zapewnienie bezpieczeństwa w obiektach przemysłowych jest rzeczywiście wyzwaniem. Szczególnie trudno o nie zadbać dzisiaj, gdy w celu zminimalizowania ryzyka zarażenia koronawirusem zarządy większości przedsiębiorstw wprowadziły regulacje nakazujące lub zachęcające pracowników do pracy zdalnej. W wyniku tych zabiegów, skądinąd słusznych ze względu na dbałość o zdrowie i życie pracowników, funkcjonowanie dużych zakładów produkcyjnych było i nadal jest niezwykle trudne, ponieważ nie można produkować towarów, pracując na odległość.

Praca zdalna stała się codziennością dla tych, których obowiązki mogą na taką formę sobie pozwolić (dotyczy to w dużej mierze menedżerów średniego i wyższego szczebla). Ograniczyło to jednak m.in. nadzór nad pracownikami, których praca na terenie zakładu przemysłowego jest niezbędna. Nawet gdy w przedsiębiorstwie wprowadzono z sukcesem nowoczesne i sprawdzone systemy zarządzania (m.in. LEAN), to człowiek nadal jest najważniejszym w procesie pracy, ale i najsłabszym ogniwem w łańcuchu produkcyjnym, wymagając permanentnego wsparcia. Stąd funkcje kontrolne coraz częściej przejmuje AI² wykorzystywana w bezpieczeństwie w różnych dziedzinach produkcji. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, jak ważne w zakładach przemysłowych są przepisy BHP ze względu na szeroki wachlarz zagrożeń zdrowia i życia pracowników.

Dlatego sztuczną inteligencję wykorzystuje się tu szeroko m.in. do rozpoznawania, czy pracownicy pracują w sposób bezpieczny dla siebie i innych. Jednym z ważnych elementów BHP jest konieczność noszenia kasków, okularów i środków ochrony indywidualnej (tzw. ubiory wysokiej widoczności). W tym przypadku sprawdza się system wykorzystujący gotową architekturę sieci neuronowej nauczonej rozpoznawania szerokiego zbioru danych. Taki system stosujący kamery wysokiej rozdzielczości i odpowiednie przetwarzanie obrazu pozwala na „wychwytywanie” osób, które świadomie lub nieświadomie ignorują konieczność stosowania odzieży ochronnej na terenie zakładu produkcyjnego.

Ważnym elementem wykorzystywanym tym razem do zapewnienia ochrony mienia o dużej wartości jest system rozpoznawania towaru po jego kształcie, frakcji lub innych parametrach. Zastosowany do nadzoru ruchu materiałowego na terenie obiektu przemysłowego system AI pozwala kontrolować przepływ towarów, samochodów, ruchu osobowego bez bezpośredniego udziału człowieka lub przy niewielkim jego udziale.
Usługa rozpoznawania towaru, odróżniania pojazdów, wykorzystująca zaawansowane systemy teleinformatyczne może zostać udostępniona w chmurze w formie API³ jako serwer z gRPC⁴ pozwalający klientowi końcowemu w trybie live otrzymywać dowolną informację o transportowanym towarze. W przypadku jego niezgodności ze specyfikacją (WZ, list przewozowy itp.) osoba zdefiniowana w bazie danych jest natychmiast informowana o rozbieżności, co pozwala na podjęcie działań bez zbędnej zwłoki.

Innym przykładem wysoko zaawansowanej technologii, już szeroko stosowanej, jest Zintegrowany System Zarządzania Bezpieczeństwem. Dzisiaj trudno sobie wyobrazić zarządzanie bezpieczeństwem bez takich rozwiązań, gdy jeden system zarządzany np. przez aplikację tzw. web service sygnalizuje włamanie, napad, pożar oraz pełni funkcje systemu kontroli dostępu czy rejestruje obrazy z systemu telewizji dozorowej.
W kontekście CCTV menedżer bezpieczeństwa potrzebuje informacji – obrazu w trybie online w przypadku jakichkolwiek zdarzeń niepożądanych w obiekcie (np. naruszenie strefy detekcji ruchu w polu widzenia kamery). W szerszym kontekście zaś kieruje swoje zainteresowanie w stronę systemów, których odpowiedzią na wykrycie zagrożenia jest sygnał przekazywany do centrum odbiorczego, w którym wyspecjalizowany operator powiadamia o tym fakcie służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo lub przekazuje informacje o charakterze serwisowym do instalatora konserwującego system i bezpośrednio do użytkownika.

W obliczu pandemii oraz nasilających się zagrożeń terrorystycznych jedynie policja lub przeszkoleni pracownicy grup interwencyjnych mogą zapewnić skuteczną i profesjonalną interwencję w razie wystąpienia zagrożenia bez narażania zdrowia i życia osób postronnych. Właśnie takie działanie dobrze wyszkolonych specjalistów będących członkami grup interwencyjnych wydaje się optymalne pod względem ekonomicznym i skuteczności.

W perspektywie kolejnych lat procesy kontrolne będą w pełni zautomatyzowane i będą odbywać się bez udziału człowieka lub przy niewielkim nakładzie jego pracy. Pracownik ochrony, słabo wykwalifikowany, bez umiejętności obsługi aplikacji w chmurze zostanie zepchnięty na margines rynku pracy. Zostanie zastąpiony wysoko wykwalifikowanym operatorem systemu dozoru wizyjnego, nie tylko potrafiącym obsługiwać wspomniane aplikacje, ale także posiadającym umiejętności analityczne, na których podstawie będzie natychmiast podejmować decyzje zapobiegające powstawaniu zdarzeń niepożądanych na terenie zakładu przemysłowego.

Mówiąc o wyzwaniach w zapewnieniu bezpieczeństwa, przed jakimi stoją podmioty za nie odpowiedzialne, należałoby wskazać trzech głównych interesariuszy:

1. Klient w rozumieniu osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo na terenie obiektu przemysłowego, która musi dbać o ciągłe doskonalenie się i dostosowywanie polityki bezpieczeństwa do zmieniających się okoliczności. Każda organizacja, tym bardziej zakład produkcyjny ze względu na zagrożenia, na jakie jest narażony, musi się odpowiednio zorganizować, by zapobiegać kryzysom, stawić im czoło i zarządzać nimi na możliwie najlepszych zasadach, a także wyciągać właściwe wnioski.
2. Wyzwaniem dla każdego dostawcy rozwiązań security jest pomoc klientowi w zbudowaniu takiego systemu zabezpieczeń, który nie będzie ograniczał produkcji i rozwoju firmy.
3. Trudno sobie dzisiaj wyobrazić funkcjonowanie dobrze zorganizowanego zintegrowanego systemu zarządzania bezpieczeństwem bez udziału integratora⁵. Rola tego podmiotu jest ważna, ponieważ stanowi pomost pomiędzy klientem a dostawcą rozwiązań security. Mądry potrafiący słuchać potrzeb klienta integrator umiejący zaprojektować dostosowane do obiektu rozwiązania jest nie do przecenienia.

Zapewnienie bezpieczeństwa i profilaktyka w warunkach gospodarki rynkowej nie mogą być obce żadnemu z tych podmiotów. To wyzwania na teraz i na przyszłość. Taniej bowiem ukierunkować działalność na eliminowanie niepożądanych zjawisk, niż ponosić koszty ich skutków. Ważnym czynnikiem jest też zachowanie równowagi pomiędzy bezpieczeństwem a produktywnością. Zbyt wiele zabezpieczeń może przeszkadzać w prowadzeniu działalności, zbyt mało zaś naraża przedsiębiorstwo na szkody materialne i niematerialne, odpowiedzialność karną, cywilną, utratę wizerunku i reputacji przedsiębiorstwa.
Wyzwaniem dla każdego dostawcy rozwiązań security oraz integratora jest pomóc klientowi zbudować taki system bezpieczeństwa, który nie będzie ograniczał produkcji i rozwoju firmy. Gdyby jakieś ograniczenia były niezbędne, korzyści materialne z zastosowanych środków bezpieczeństwa przewyższą straty spowodowane tymi ograniczeniami.

Wincenty Ignatowski Absolwent UW (Wydział Socjologii) oraz studiów podyplomowych z zakresu Bezpieczeństwa Biznesu w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie. Od 2001 r. menedżer ds. bezpieczeństwa w międzynarodowych korporacjach z branży logistycznej, handlowych, usługowych i produkcyjnych w Polsce i Europie. Specjalizuje się w polityce zapobiegania stratom (Loss Prevention Policy), Corporate Security, bezpieczeństwie procesów operacyjnych oraz kwestiach związanych z polityką compliance.

¹ W. Fehler, Bezpieczeństwo w biznesie, Warszawa 2005, s.11.
² Sztuczna inteligencja (artificial intelligence) – inteligencja wykazywana przez urządzenia (w przeciwieństwie do inteligencji naturalnej).
³ Application Programming Interface – interfejs programistyczny aplikacji.
⁴ gRPC – system zdalnego wywoływania procedur typu open source.
⁵ Integrator systemów (systems integrator) – podmiot (np. firma informatyczna lub niezależny konsultant) dysponujący aktualną wiedzą w zakresie sprzętu, oprogramowania, organizacji Informatycznych Systemów Wsparcia Biznesu wykorzystywanych m.in. w bezpieczeństwie przedsiębiorstwa.