Marek Blim

Żyjemy w XXI wieku niesieni informacyjną III falą rozwoju społecznego, której podstawowymi atrybutami są cyfryzacja wiedzy i informatyzacja systemów przetwarzania, jako wsparcie dalszego rozwoju i doskonalenia człowieka.
A jak on sam się w tym wszystkim odnajduje?

Wszak coraz częściej mówimy o wykluczeniu informatycznym sporej części naszej społeczności niezbyt umiejącej nadążyć za rozwojem I&CT, więc może trzeba uporządkować oraz uzupełnić wiedzę i kompetencje cyfrowe pracowników. Najpierw określmy, na jakim poziomie są one obecnie klasyfikowane w Polsce w porównaniu do społeczeństw Unii Europejskiej. Kompetencje cyfrowe [1] to podstawowe umiejętności pozwalające na komunikowanie, pozyskiwanie informacji oraz tworzenie treści w środowisku cyfrowym. Do bardziej zaawansowanych kompetencji cyfrowych, cenionych wśród pracodawców, należą kompetencje odnoszące się m.in. do specyficznych zastosowań ICT (Information and Communication Technologies – technologie informacyjno-komunikacyjne) w różnych obszarach działalności pracowniczej i biznesowej, np. zarządzanie finansami, kontaktami z klientem i procesami logistycznymi, komunikacja w zespołach, kontakty z instytucjami publicznymi – twierdzi Anna Majos, młodszy analityk DELab UW [1].

Chcąc uwypuklić poziom kompetencji cyfrowych polskich pracowników MŚP na tle UE, przedstawiono dane pochodzące z bazy danych Eurostatu w podziale na trzy grupy funkcjonalne:
– UE15 (tzw. stara Unia, czyli kraje, które przystąpiły do Unii Europejskiej przed 2004 r.),
– NMS12 (New Member States – kraje, które przystępowały do Unii od 2004 r. – bez Polski),
– Polska, jako wyodrębniona kategoria informacyjna.
Wykresy przedstawiają kompetencje odpowiednio: w ujęciu ogólnym oraz dane wybrane w zakresie wykorzystania oprogramowania w odniesieniu do poziomu ponadpodstawowego, tzn.
– tworzenie prezentacji lub dokumentów tekstowych, zdjęć, tabel i wykresów,
– używanie zaawansowanych funkcji arkusza kalkulacyjnego do porządkowania i analizowania danych,
– napisanie kodu w języku programowania.

Podstawowym problemem w ocenie kwalifikacji i kompetencji polskich pracowników MŚP staje się nie ocena statystyczna (Eurostat), ale codzienne porównania skuteczności działania. Wśród polskich pracowników przeważają osoby posiadające niskie lub podstawowe kompetencje cyfrowe. Co trzeci polski zatrudniony ma niskie ogólne kompetencje cyfrowe, w UE jest to co piąta osoba. Polscy pracownicy znacznie rzadziej niż pracownicy UE15 mogą wykazać się ponadpodstawowymi kompetencjami cyfrowymi (18–38%).

Dlaczego w sposób szczególny zwracamy na to uwagę? Ponieważ efektem tych zaniedbań jest łatwość przekonania polskiego pracownika do mimowolnego przekazania osobie nieuprawnionej wielu istotnych tajemnic firmy (spear-phishing), a droga do tego prowadzi przez zaniedbania w ochronie danych osobowych pracowników.

Baza danych statystycznych UE (Eurostat) w obszarze kompetencji cyfrowych wyróżnia cztery kategorie [2]
komunikacja, do której należą:
– zdolność do porozumiewania się w środowiskach cyfrowych,
– działanie za pośrednictwem narzędzi internetowych,
– współpraca za pomocą narzędzi cyfrowych,
– interakcja i uczestniczenie w społecznościach i sieciach,
– świadomość międzykulturowa,
informacja, do której należą osoby wykazujące zdolność do:
– znalezienia odpowiednich informacji w Internecie oraz ich identyfikowania, lokalizowania, pobierania, przechowywania, organizowania i analizowania,
rozwiązywanie problemów:
– zdolność do zarządzania plikami,
– umiejętność zmieniania ustawień oprogramowania,
– korzystanie z usług online,
umiejętności w zakresie wykorzystania
programów, które obejmują:
– zdolność do korzystania z edytorów tekstu, arkuszy kalkulacyjnych i programów do edycji multimediów,
– zdolność do tworzenia i edytowania nowej zawartości,
– zdolność do łączenia i ponownego wyszukania dotychczasowej wiedzy i treści,
– zajmowanie się oraz stosowanie praw własności intelektualnej i licencji.

Literatura
[1] Majos A., Kompetencje cyfrowe pracowników MŚP. Polska na tle UE. Biuletyn Euro-Info, 1/2017
[2] https://stat.gov.pl/statystyka-miedzynarodowa/instytucjeorganizacje-miedzynarodowe/ess-eurostat/