Monika Kołodziejczyk

---

Zapewnienie wczesnego wykrycia pożaru, przeprowadzenie bezpiecznej ewakuacji i zminimalizowanie liczby fałszywych alarmów w hotelach to podstawowe wyzwania, jakie stoją przed projektantami systemu sygnalizacji pożarowej. Właściwie wykonana integracja systemu z systemami zewnętrznymi odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu obiektu. Przed podjęciem decyzji o wyborze rozwiązania warto zweryfikować elementy mające wpływ na jego działanie, cenę i koszty eksploatacji.

Pojęcie obiektów hotelowych jest szerokie – zalicza się do nich m.in. hotele, motele i pensjonaty. Ich główną rolą jest świadczenie usług noclegowych i wielu innych związanych z pobytem turystów. Goście, wybierając obiekt hotelowy po raz pierwszy, kierują się jego wyglądem, standardem wyposażenia i zakresem świadczonych usług. Obsługa hotelu dba zarówno o ich jakość, jak i komfort oraz bezpieczeństwo gości. Chodzi o zapobieganie kradzieżom, dyskrecję powiązaną z ochroną danych osobowych, bezpieczeństwo działania urządzeń technicznych, w tym systemów ochrony przeciwpożarowej. Gdy pobyt zostanie zakłócony niepożądanymi zdarzeniami, klient będzie oceniał hotel przez pryzmat właśnie tych zdarzeń. Ważne jest zatem, aby obiekt hotelowy był nie tylko przyjazny i funkcjonalny, ale też spełniał wszystkie wymogi prawne dotyczące m.in. bezpieczeństwa pożarowego. Bez względu na to, czy powstał na bazie obiektu zabytkowego, czy jest przykładem nowoczesnej architektury, wymaga zastosowania odpowiednich systemów, które będą nie tylko efektywnie informować o pożarze, ale także wyglądem nie zaburzą architektury i wnętrza budynku. Najważniejszym aspektem jest jednak skuteczność sygnalizowania o pożarze.

Czym się kierować przy wyborze systemu sygnalizacji pożarowej w hotelu? Jakie elementy powinny się w nim znaleźć?
Sercem systemu jest centrala sygnalizacji pożarowej (CSP) , która zbiera informacje z elementów detekcyjnych o stanie nadzorowanego obiektu, a także sygnalizuje zagrożenia pożarem i wystąpienia awarii (rys.). W zależności od scenariusza pożarowego przekazuje informacje do wielu powiązanych systemów, takich jak dźwiękowe systemy ostrzegawcze (DSO), systemy wentylacji, oddymiania, sterowania klapami, systemy gaszenia.

Dobrze wykonana integracja SSP z innymi zewnętrznymi systemami odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu obiektu. Przed podjęciem decyzji o wyborze centrali sygnalizacji pożarowej (systemu) warto znać odpowiedzi na kilka pytań:

• Czy wybrany system ma wymagane certyfikaty na centralę, elementy pętlowe, konwencjonalne?
• Czy system spełnia wymagania pod względem funkcjonalnym?
• Czy dane rozwiązanie pozwoli zrealizować przewidziany scenariusz pożarowy?
• Czy obsługa centrali jest przyjazna dla użytkownika?
• Czy w systemie można zastosować rozwiązania pozwalające na weryfikację fałszywych alarmów (np. koincydencję)?
• Czy system pozwala na późniejszą jego rozbudowę?
• Jakie są graniczne wartości parametrów systemu?
• Ile elementów można podłączyć do pętli lub pojedynczej centrali?
• Jak długie pętle można stworzyć?
• Czy system może być zintegrowany z systemem wizualizacji lub innymi systemami w obiekcie?
• Jakie będą koszty serwisowania i eksploatacji systemu?
• Kto będzie odpowiedzialny za przeszkolenie personelu, czy przewidziano na to odpowiednie fundusze?
• Jaki jest okres gwarancyjny i kto zapewni wsparcie techniczne?

Wszystkie te czynniki mają wpływ na działanie systemu, jego cenę i późniejsze koszty eksploatacji. Rolą projektanta SSP jest przede wszystkim dobór czujek i innych elementów systemu w zależności od przeznaczenia pomieszczeń hotelowych, w których mają być zainstalowane, aby system zapewniał wczesną detekcję pożaru, minimalną liczbę fałszywych alarmów oraz przeprowadzenie bezpiecznej ewakuacji. Niewłaściwie dobrany system może wręcz sparaliżować pracę hotelu, zmuszając niepotrzebnie gości do opuszczenia pokoi. w najmniej odpowiednim momencie (często w nocy). Wadliwie działający system sygnalizacji pożarowej negatywnie wpływa na odczucia gości hotelowych.

Zabezpieczając przeciwpożarowo hotele, projektanci muszą zmierzyć się z licznymi wyzwaniami, ponieważ każdy obiekt jest inny. We współczesnych obiektach mamy nie tylko pokoje hotelowe, ale również lobby, korytarze, sale konferencyjne, restauracje, serwerownie, garaże podziemne, kuchnie, palarnie, sklepy, strefy wellness, windy.

W większości pomieszczeń instaluje się czujki punktowe, dobierając ich rodzaj w zależności od przewidywanego rozwoju pożaru. Czujki oferowane na rynku są badane na wykrywanie pożarów testowych TF (Test Fire – tab.), więc można je właściwie dobrać do przewidywanego zagrożenia w konkretnym pomieszczeniu.

Producenci systemów SSP dążą do skonstruowania czujki o wysokiej czułości, a jednocześnie odpornej na fałszywe alarmy. Dostępne na rynku rozwiązania obejmują rozmaite czujki: od termicznych, przez optyczne z dwoma sensorami, skończywszy na czujkach wielosensorowych i z częścią chemiczną. Dostępne są także detektory bardziej odporne na czynniki zewnętrzne (istotne w obiektach hotelowych), takie jak dym papierosowy, zapylenie, wilgoć, a nawet zakłócenia elektromagnetyczne. Nie w każdych pomieszczeniach hotelowych czujki punktowe znajdą zastosowanie. Często nie tylko przeznaczenie czy wyposażenie pomieszczeń decyduje o wyborze elementu detekcyjnego, ale także architektura budynku. Atria i wysokie hole recepcyjne wymagają użycia czujek liniowych; szyby windowe, mroźnie czy sauny – dedykowanego rozwiązania, jakim są systemy zasysające.

W nowoczesnych hotelach dużą rolę odgrywa estetyka pomieszczeń, dlatego producenci oferują czujki w różnych kolorach i kształtach, które nie zaburzają wystroju wnętrz, wtapiając się w otoczenie.

Powiadamianie o pożarze i szybka ewakuacja
Podstawowym źródłem alarmowania o pożarze w przypadku hoteli do 200 miejsc noclegowych są przede wszystkim sygnalizatory akustyczne, uzupełniane o sygnalizatory optyczne w obszarach, w których mogą przebywać osoby niesłyszące, lub w pomieszczeniach, w których ze względu na panujące warunki sygnalizatory akustyczne byłyby nieskuteczne. Ciekawym rozwiązaniem są sygnalizatory adresowalne, które pojawiają się w coraz większej liczbie projektów SSP dla hoteli. To rozwiązanie, które w przypadku wykrycia pożaru pozwala na wysterowanie sygnalizatora w konkretnym pokoju hotelowym lub innym pomieszczeniu. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie, ponieważ nie alarmujemy wszystkich osób w strefie pożarowej, a tylko osoby w zagrożonym pomieszczeniu. Dopiero po weryfikacji i potwierdzeniu pożaru alarm jest uruchamiany w całej strefie. Projektanci chętnie sięgają po sygnalizatory adresowalne akustyczno-głosowe. W hotelach, w których nie ma DSO, znacznie przyspieszają ewakuację, tym bardziej że dostępne na rynku sygnalizatory mogą mieć wgrywane komunikaty w różnych językach, a sekwencje sygnałów akustycznych i głosowych są programowalne, podobnie jak poziom natężenia dźwięku czy synchronizacja.

Rola obsługi hotelowej
Nawet najbardziej doskonały system sygnalizacji pożarowej może nie spełnić swojej funkcji, jeżeli personel hotelu nie zostanie odpowiednio przeszkolony do jego obsługi. Alarmy i procedury pożarowe są priorytetowe dla recepcjonisty i ochrony hotelu. W razie ewentualnego zagrożenia to właśnie obsługa obiektu do czasu przyjazdu straży pożarnej prowadzi ewakuację i dba o bezpieczeństwo gości. Dlatego niezwykle ważna jest wiedza, opanowanie i cykliczne szkolenia personelu. Każdy alarm pożarowy to sytuacja stresująca zarówno dla pracownika, jak i dla gościa przebywającego w hotelu. Nigdy nie wiadomo, czy dane zdarzenie jest fałszywe, czy prawdziwe. Goście hotelowi nie znają obiektu i nie wiedzą, jak się zachować podczas alarmu. Personel musi umieć radzić sobie z klientami – często zdenerwowanymi lub niechętnie stosującymi się do procedur. Od ich prawidłowego zachowania może zależeć życie ludzkie.

Przyczyny pożarów w obiektach mieszkalnych, w tym hotelowych, w 2017 r. [3]

Według raportu GUS1) liczba turystycznych obiektów hotelowych rośnie, w 2017 r. w Polsce było ich 10 681 [2]. W tym samym roku według KG PSP odnotowano ok. 600 pożarów w obiektach hotelowych [3]. Jako ich główną przyczynę podaje się nieostrożność osób dorosłych i nieletnich, wady urządzeń i instalacji elektrycznych, grzewczych, mechanicznych oraz sposób ich eksploatacji. Zdarza się, że przyczyna pożaru jest nieustalona. Rozmiar pożarów i zagrożenie utraty życia czy mienia jest również zróżnicowane.1) Wykorzystanie turystycznych obiektów noclegowych w 2017 roku, Główny Urząd Statystyczny, 6.04.2018 r.

Literatura
[1] Rozporządzenia MSWiA z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony ppoż. budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.2010, nr 109, poz. 719).
[2] Raport Głównego Urzędu Statystycznego „Wykorzystanie turystycznych obiektów noclegowych w 2017 roku”.
[3] Raport KG PSP w Warszawie „3_2017 pożary według kategorii obiektów”.
[4] Raport „Colliers_Raport-Market-Insights-2018”.
[5] Norma PN-EN-54-1 Systemy Sygnalizacji Pożarowej. Część Wprowadzenie.
[6] Norma PN-EN-54-7 Systemy sygnalizacji pożarowej – Część 7: Czujki dymu – Czujki punktowe działające z wykorzystaniem światła rozproszonego, światła przechodzącego lub jonizacji i ISO/TS 7240-9:2006 ISO/TS 7240-9: 2006 Fire detection and alarm systems – Part 9: Test fires for fire detectors.
[7] Norma PN-EN-54-3 i PN Systemy sygnalizacji pożarowej – Część 3: Pożarowe urządzenia alarmowe – Sygnalizatory akustyczne.
[8], [9] Norma PN-EN-54-2 Systemy sygnalizacji pożarowej – Część 2: Centrale sygnalizacji pożarowej.

Monika Kołodziejczyk
Z branżą zabezpieczeń związana od 2000 r. Obecnie prezes firmy C-AIM. Ma bogate doświadczenie w zakresie projektowania i wdrażania rozwiązań z zakresu systemów sygnalizacji pożarowej.