Strategia ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób
Bogdan Leszko
Od września 2021 r. projektanci obiektów budowlanych muszą dodatkowo uzgadniać swoje opracowania z rzeczoznawcami ppoż. w zakresie określenia „warunków i strategii ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób, uwzględniające liczbę i stan sprawności osób przebywających w obiekcie, wraz z danymi o przewidywanych środkach do ewakuacji osób o ograniczonej zdolności poruszania się”.
Ten przepis jest naturalną konsekwencją obowiązku „projektowania i wykonywania obiektów budowlanych w taki sposób, aby w przypadku zagrożenia pożarem osoby, które się tam znajdują, mogły ewakuować się samodzielnie lub być uratowane w inny sposób”. Został wprowadzony dyrektywą 305/2011 i potwierdzony do stosowania w polskim Prawie budowlanym w 2016 r. oraz w najnowszej Ustawie o dostępności z 2019 r.
Pomimo to dla wielu uczestników procesu inwestycyjnego, w tym architektów i projektantów obiektów budowlanych, właścicieli i zarządców obiektów, rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz koordynatorów ds. dostępności, jest to nadal nowy i mało znany temat.
Powszechnie zakłada się, że w sytuacji zagrożenia większość ludzi powinna być w stanie samodzielnie dotrzeć do bezpiecznej drogi ewakuacyjnej lub końcowego wyjścia z obiektu. Z tego powodu prawie wszystkie instrukcje ewakuacyjne i komunikaty słowne przekazywane przez Dźwiękowy System Ostrzegawczy (DSO) kierują ludzi do klatek schodowych. Tymczasem (wg badań WHO)
przeszło 10% populacji krajów rozwiniętych
NIE MOŻE KORZYSTAĆ ZE SCHODÓW!
Ta liczba wcale nie odnosi się tylko do osób niepełnosprawnych, które poruszają się na wózkach. W większości są to osoby normalnie poruszające się po płaskiej powierzchni, które na co dzień swobodnie korzystają z wind i schodów ruchomych i swoim zachowaniem nie zwracają niczyjej uwagi. Do tej grupy zalicza się astmatyków, epileptyków, kobiety w ciąży czy choćby osoby starsze. Trudno ocenić, ile z nich korzysta z obiektu dostępnego publicznie, dlatego przy wykonywaniu opinii należy zakładać, że takie osoby tam będą. Trzeba także założyć, że w krytycznej sytuacji pożaru dołączą do nich osoby, które w wyniku zdarzeń doznały obrażeń, takich jak złamania, zwichnięcia kończyn, zasłabnięcia, zatrucie dymem, oparzenia czy utrata wzroku. Nie będą one w stanie samodzielnie dotrzeć do bezpiecznej drogi ewakuacyjnej lub końcowego wyjścia z obiektu. Inaczej mówiąc, nie będą mogły ewakuować się samodzielnie!
Tym wszystkim osobom należy zapewnić możliwość uratowania się „w inny sposób”. Co to znaczy? W sposób inny niż samodzielne opuszczenie obiektu, a więc z czyjąś pomocą?
Każdy człowiek, który znalazł się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia, próbuje uciekać. Jeśli ucieczka nie jest możliwa, szuka bezpiecznego schronienia. Przy planowaniu strategii ewakuacji lub „uratowania w inny sposób” trzeba opierać się na tym założeniu. Dlatego osobom, które nie mogą skorzystać ze schodów i samodzielnie opuścić zagrożonego obiektu, w pierwszej kolejności należy zapewnić schronienie, gdzie względnie bezpiecznie mogą oczekiwać na pomoc ratownika. Takie tymczasowe miejsce schronienia, zwane często platformą ratunkową, należy wyznaczyć, oznakować i wyposażyć.
LOKALIZACJA
Ponieważ instrukcje ewakuacyjne i komunikaty słowne przekazywane przez Dźwiękowy System Ostrzegawczy kierują ludzi do klatek schodowych, miejsce schronienia powinno znajdować się na drodze ewakuacji lub bezpośrednio przy niej.
Pod uwagę należy brać każdą chronioną klatkę schodową z wejściem z kondygnacji oraz każde wyjście ewakuacyjne prowadzące do schodów ewakuacyjnych. Platforma ratunkowa (miejsce schronienia) może być utworzona w pomieszczeniach, takich jak komory, chronione przed ogniem halle, korytarze lub klatki schodowe, a także w obszarze otwartym, np. płaski dach, balkon, podium lub podobne miejsce wystarczająco chronione (od każdego zagrożenia pożarem i pod warunkiem wyznaczenia odrębnej drogi ewakuacji).
Położenie platformy ratunkowej i miejsce oczekiwania wewnątrz, przeznaczone dla wózków inwalidzkich, nie mogą mieć żadnego negatywnego wpływu na drogę ewakuacji. Tymczasowe miejsca schronienia (które pozwalają ludziom względnie bezpiecznie oczekiwać na pomoc ratownika) powinny być przewidziane na wszystkich kondygnacjach (z wyjątkiem poziomu z końcowym wyjściem).
OZNAKOWANIE
Wejście do Platformy Ratunkowej powinno być odpowiednio oznakowane znakiem świecącym (w kolorze zielonym z napisem i piktogramem w kolorze białym) lub wykonanym farbą fluorescencyjną. Wskazane jest też wykonanie napisu alfabetem Braille’a. Oznakowanie powinno być zamocowane na wysokości 900 – 1200 mm od podłoża, licząc od osi symetrii znaku.
Miejsce oczekiwania na ewakuację dla osób z niepełnosprawnościami, które jest zlokalizowane w ewakuacyjnych klatkach schodowych, powinno być odpowiednio oznaczone (np. tablica na ścianie lub rysunek na podłodze).
WYPOSAŻENIE
Miejsca i obszary schronienia muszą być bezwzględnie wyposażone w niezależny i zabezpieczony system ratunkowej komunikacji głosowej (EVC). Jak to działa? Wystarczy proste naciśnięcie przycisku na naściennym panelu interkomowym i następuje błyskawiczne zestawienie dwukierunkowej komunikacji głosowej (rozmowy) z ratownikiem znajdującym się w pomieszczeniu CENTRUM. Na panelu centralki od razu wskazywane jest miejsce, skąd nadchodzi wołanie o pomoc.
Takie rozwiązanie osobom tam zgromadzonym daje poczucie bezpieczeństwa – ponieważ wiedzą, że „ktoś o nich wie”, a ratownikowi informację, że w danej lokalizacji znajdują się ludzie. To pomaga dobrze i bardzo efektywnie koordynować akcję ratowniczą.
Urządzenia systemu EVC muszą być łatwe w obsłudze i zrozumiałe dla wszystkich osób, które będą musiały z nich korzystać. Dotyczy to w głównej mierze stacji interkomowych, z których będą korzystać osoby całkowicie nieprzeszkolone.
Przy każdej stacji zewnętrznej w obszarze schronienia powinna znaleźć się uproszczona instrukcja obsługi (przykład poniżej).
Dodatkowe wyposażenie Platformy Ratunkowej
Oprócz środków gaśniczych platformy ratunkowe – w zależności od przyjętej strategii ewakuacji – mogą być wyposażone w urządzenia do bezpośredniego transportowania schodami osób z niepełnosprawnością ruchową. W większych pomieszczeniach mogą to być wózki elektryczne, tzw. schodołazy. W obszarach mniejszych bardziej popularne są składane krzesła ewakuacyjne, które w formie złożonej (zawieszone na ścianie) nie zajmują dużo miejsca.
Krzesła ewakuacyjne są wyposażone w specjalne płozy z gąsienicami, które zapewniają odpowiednie hamowanie na schodach, dlatego transportowanie osoby nie wymaga od ratownika dużego wysiłku. W miejscu zamocowania krzesła ewakuacyjnego również powinna znajdować się skrócona instrukcja obsługi.
To dodatkowe wyposażenie platformy ratunkowej zależy od przyjętej strategii ewakuacji osób potrzebujących pomocy (tzn. czy ratownik idzie z własnym krzesłem, czy też korzysta z wyposażenia Platformy Ratunkowej).
Szczegóły dotyczące wymagań i sposobu projektowania „obszarów schronienia” i samej strategii „ratowania w inny sposób” zostały opisane w wytycznych do projektowania, opracowanych przez stołeczną Izbę Rzeczoznawców SITP.
|
 |
