Często spotykamy się z sytuacją, kiedy pomimo braku wymogów o charakterze formalnoprawnym inwestor decyduje się na dobrowolne zastosowanie instalacji Dźwiękowego Systemu Ostrzegawczego (DSO). System ten spełnia funkcję elementu wspomagającego działania Systemu Sygnalizacji Pożarowej (SSP) podczas akcji ewakuacji osób z zagrożonej strefy/stref lub całego budynku.

W obiektach przemysłowych podejście do projektowania już od samego początku nie może być realizowane trybem „szablonowym”, co często jest spotykane i stosowane w przypadku projektowania instalacji DSO, np. w budynkach hotelowych, akademikach czy budynkach biurowych. Tam aspekt związany z nagłaśnianiem takich stref, jak pokoje hotelowe, biurowe, noclegowe czy korytarze komunikacyjne nie jest zagadnieniem skomplikowanym. Zazwyczaj w takich przestrzeniach mamy do czynienia z aranżacją wnętrz z zastosowaniem wykładzin dywanowych, mebli wypoczynkowych i elementów dekoracyjnych, takich jak kotary, zasłony, firanki zawieszone w oknach, a także łóżka, sofy, pościel. Wszystkie te elementy wyposażenia wnętrz pozytywnie wpływają nie tylko na efekt wizualny czy poczucie komfortu użytkownika, ale również na warunki akustyczne panujące w pomieszczeniu, np. czas pogłosu RT60 (RT-Reverberation Time). W konsekwencji mają one duży wpływ na ostateczną wartość wskaźnika zrozumiałości mowy STI, który jest wyznacznikiem prawidłowo (lub nie) przygotowanej instalacji DSO.

W obiektach przemysłowych, np. halach produkcyjnych przemysłu ciężkiego czy spożywczego, najczęściej panują trudne warunki akustyczne. Hałas czy pogłos w takich przestrzeniach mogą uniemożliwić osiągnięcie odpowiedniej wartości wskaźnika zrozumiałości mowy. Ten sam problem dotyczy przemysłowych obiektów nieprodukcyjnych, np. serwerowni czy data center, gdzie dominującym czynnikiem wpływającym na pogorszenie zrozumiałości komunikatów głosowych jest hałas wywołany przez działające systemy wentylacji. Poziom hałasu w trudnych akustycznie przestrzeniach obiektów przemysłowych może wynosić nawet 100 dBA. Taka jego wartość przy dłuższej ekspozycji bez stosowania odpowiednich nauszników ochronnych lub stoperów może grozić nawet trwałym uszkodzeniem narządu słuchu.

Nie wszystkie i nie całe obiekty przemysłowe są obarczone trudnymi warunkami akustycznymi – hałasem. Do tej grupy można zaliczyć różnego przeznaczenia magazyny, w których jedynymi urządzeniami generującymi hałas są wózki widłowe czy różnego rodzaju roboty transportujące regały czy palety z towarem, pracujące w tym samym czasie razem z załogą.

Gdy hałas i pogłos mogą odgrywać decydującą rolę w (nie)zrozumiałości komunikatów głosowych w obiekcie, bardzo istotne jest dokładne przeanalizowanie każdej z nagłaśnianych stref – z uwzględnieniem ich przeznaczenia, np. biura, serwerownie, korytarze – komunikacja, hala produkcyjna, montażownia – szczególnie pod kątem poziomu hałasu, jaki może w nich występować. W takiej sytuacji należy również przeprowadzić weryfikację pod kątem przyszłego wyposażenia tych przestrzeni, aranżacji – co będzie miało z kolei wpływ na czas pogłosu.

Już na etapie projektu, zanim zostaną dobrane komponenty systemu DSO – APS®-APROSYS, należy konsultować wszystkie te informacje z projektantami systemów bezpieczeństwa pożarowego oraz innych branż, architektami czy nawet inwestorem. Takie podejście umożliwia odpowiedni dobór rozwiązań zarówno w zakresie elementów składowych systemu DSO APS®-APROSYS, jak i samych głośników, z rozróżnieniem na typ: sufitowy, naścienny, projektor dźwięku, tubowy czy kolumna głośnikowa oraz odpowiedni dobór odczepów mocy transformatora – zapewniając tym samym właściwy poziom ciśnienia akustycznego wytwarzanego przez głośnik.

Ważnym elementem całej „układanki” jest doprecyzowanie informacji dotyczących rodzaju materiałów wykończeniowych, zastosowanych w rozpatrywanej przestrzeni, ze względu na nie tak rzadką konieczność przeprowadzenia dodatkowych obliczeń na podstawie symulacji akustycznych w dedykowanym programie komputerowym. Niekiedy bez wykonania takich symulacji – nawet wielokrotnie powtarzanych w celu optymalizacji doboru i rozmieszczenia materiałów dźwiękochłonnych (często nieprzewidzianych na etapie projektu architektonicznego) – nie będzie można przygotować prawidłowego projektu instalacji DSO. Takie zabiegi pozwalają na weryfikację koncepcji doboru i rozmieszczenia głośników oraz sprawdzenia, czy w konkretnych warunkach akustycznych ta instalacja ma szansę zadziałać skutecznie. Bardzo często dochodzi do sytuacji, kiedy główny wykonawca budowy jest postawiony przed faktem dokonanym i zmuszony do „uzupełnienia braków” w instalacji. Braki te często nie dotyczą części teletechnicznej, ale architektonicznej, np. konieczności dołożenia wełny mineralnej, tynku akustycznego czy innego materiału dźwiękochłonnego, bez którego po prostu system DSO „nie zagra” odpowiednio dobrze, tzn. w sposób wystarczający, aby spełnić minimalnie nawet wymagania projektowe.

Rys. 1. Przykłady wyników symulacji dla przestrzeni bez adaptacji (T30 = 2,38 s, STIPA ≈ 0,45)
Rys. 2. Przykłady wyników symulacji dla przestrzeni z adaptacją (T30 = 1,45 s, STIPA ≈ 0,66)

Po wykonaniu symulacji akustycznych, z uwzględnieniem poziomu hałasu i całkowitej chłonności akustycznej pomieszczenia, można w znacznym stopniu zbliżyć się do warunków rzeczywistych, jakie będą w analizowanej przestrzeni w danym budynku przemysłowym.

Po dokonaniu rewizji instalacji i doprowadzeniu pomieszczeń do stanu docelowego, kolejnym i już ostatnim etapem jest przeprowadzenie pomiarów akustycznych w celu sprawdzenia i potwierdzenia prawidłowości zastosowanego rozwiązania. Pomiary są zazwyczaj wykonywane metodą obiektywną, czyli z wykorzystaniem dedykowanych mierników odpowiednio skalibrowanych przez producenta do szumu testowego STIPA (symulującego mowę ludzką). Po wykonaniu takich pomiarów sporządzany jest protokół z uzyskanymi wynikami wskaźnika zrozumiałości mowy STI. Jeśli są one na poziomie wartości minimalnej przewidzianej w projekcie dla danego obiektu (zazwyczaj zalecana to 0,5 STI), wówczas można przekazać instalację do odbioru technicznego przez inwestora i uzyskania pozytywnej opinii w zakresie ochrony przeciwpożarowej od PSP.

Zdarzają się oczywiście i takie sytuacje, że pomimo wykonania symulacji akustycznych i przeprowadzenia optymalizacji, w rzeczywistych warunkach wyniki pomiarów są niższe niż to wynikało z analizy na etapie projektu. Powodem tego może być wiele czynników, np. brak odpowiedniej dokładności na etapie tworzenia samego modelu, brak odzwierciedlenia parametrów akustycznych zastosowanych materiałów, brak aranżacji pomieszczenia, niespójny z rzeczywistością poziom hałasu lub brak dostrojenia samego systemu, z zachowaniem odpowiednich poziomów głośności w stosunku do panującego hałasu. W takich przypadkach należy dogłębnie przeanalizować powód rozbieżności wyników uzyskanych metodą obliczeniową i uzyskanych bezpośrednio podczas pomiarów.

Firma Schrack Seconet Polska we współpracy z siecią autoryzowanych partnerów zapewnia pełne wsparcie doświadczonego personelu na każdym etapie projektu systemu DSO – od opracowania koncepcji, poprzez projektowanie i instalację, po ocenę i weryfikację działania systemu.

Schrack Seconet Polska
ul. A. Branickiego 15,
02-972 Warszawa
www.schrack-seconet.pl