Polska systematycznie awansuje w międzynarodowych rankingach odnoszących się do poziomu innowacyjności, ale wciąż plasujemy się daleko za czołówką najbardziej rozwiniętych gospodarek. Ogłoszona w 2016 r. „Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” (tzw. Plan Morawieckiego) wskazuje rozwój innowacyjnych firm jako jeden z filarów rozwoju gospodarczego Polski.

Technologie, które mogą wesprzeć i przyspieszyć zmiany, to Internet Rzeczy oraz Sztuczna Inteligencja. W raporcie Internet of Things (IoT) i Artificial Intelligence (AI) w Polsce. Jak wykorzystać rewolucję technologiczną Internetu Rzeczy i Sztucznej Inteligencji w rozwoju Polski eksperci wskazali drogi tworzenia wartości dodanej w 15 różnych obszarach gospodarki, korzystając z tych technologii, oraz polskie przedsiębiorstwa oferujące już rozwiązania IoT i AI. Partnerami raportu są Cisco, EY i Phoenix Systems.

Olbrzymie ilości danych oraz możliwości przetwarzania współczesnych komputerów zmieniają paradygmat rozwoju. Dotychczas, gdy pojawiał się problem, naukowcy, politycy i przedsiębiorcy stosowali różne procesy lub sposoby działania, które miały się przyczynić do znalezienia rozwiązania. Mówiąc językiem matematyki, celem całego działania było poszukiwanie właściwych algorytmów, które przetworzą problem w rozwiązanie. Można to działanie zapisać poniższym wzorem:

Obecnie, dzięki olbrzymim możliwościom obliczeniowym i ilości danych wzór ten przybiera inną postać. Przedstawiamy maszynom opis oczekiwanego rozwiązania, a one podają algorytm. Dziś wzór ten wygląda następująco:

Nie wiemy jeszcze, jak dokładnie zmiana paradygmatu rozwoju wpłynie na nasze życie, ale jedno jest pewne – będzie olbrzymia. Jeżeli Polska włączy się w proces kreowania tej zmiany, zamiast dalej podążać drogami wyznaczonymi przez innych, to zdefiniuje na nowo swoje miejsce w gospodarce świata na następne dwa, trzy pokolenia.

Pierwszy raz, w czasach dokonującej się na świecie kolejnej rewolucji technologicznej, to od nas zależy, jaką rolę w niej odegrają polskie firmy i polscy przedsiębiorcy – podkreśla Bartłomiej Michałowski, autor raportu.

Z kolei dr Aleksander Poniewierski, partner i Global IoT Leader w EY uważa, że Internet Rzeczy i sztuczna inteligencja to technologie, które stwarzają możliwość krajom, które nie robiły historycznie potężnych inwestycji, ale są zdeterminowane, by osiągnąć postęp, na zrobienie tzw. żabiego skoku. Oczywiście pewne fundusze są jak zawsze potrzebne, natomiast szanse wszystkich gospodarek są bardzo wyrównane. Dlatego państwa takie jak Niemcy, Włochy czy Francja ogłaszają rządowe programy wsparcia właśnie po to, by zapewnić stymulację tym technologiom. Takich przykładów, kiedy nowoczesna technologia pozwala na żabi skok, jest na świecie dużo, np. bankowość mobilna w Afryce. Dzieje się tak, ponieważ ludzie łączą konwencjonalne metody z nowoczesnymi technologiami i to zmienia modele biznesowe oraz modele operacyjne. Druga kwestia jest taka, że Internet sprawił, że nowe trendy nie mają granic. Biznes i technologia zostały odmiejscowione. Tutaj też środki finansowe na rozwój są niezbędne, ale ta bariera nie jest tak duża, jak w przypadku trzeciej rewolucji przemysłowej. Jedyne ograniczenia w przypadku korzystania z IoT czy AI to opór ludzi przed adaptowaniem i uznaniem zmian oraz brak wiedzy w tym zakresie. To, co będzie decydowało o przewadze konkurencyjnej gospodarek, to właśnie wiedza, świadomość i podatność na zmiany, a nie technologie, która są już powszechne i względnie tanie.
Raport zawiera rekomendacje i propozycje dla polskich polityków i decydentów gospodarczych, abyśmy ekonomicznie skorzystali na nowej rewolucji technologicznej.

15 obszarów gospodarki, w których polskie firmy IoT i AI mogą zarabiać
Raport Instytutu Sobieskiego Internet of Things (IoT) i Artificial Intelligence (AI) w Polsce odpowiada na pytanie, jak wykorzystać rewolucję technologiczną Internetu Rzeczy i Sztucznej Inteligencji w rozwoju Polski. Autorzy podają listę rekomendacji działań dla rządu i polskich decydentów gospodarczych oraz wymieniają polskie firmy, które na rynku IoT i AI już działają.

Eksperci zalecają przeprowadzenie analiz całego łańcucha tworzenia wartości B-B-C dla IoT i AI w każdym z 15 obszarów polskiej gospodarki pod kątem zysków i korzyści dla niej. Strategia działania i uwzględnienie polskich przewag konkurencyjnych jest konieczne, aby wykorzystać nową rewolucję technologiczną. Najważniejszą rekomendacją dla rządu, ale również samorządów i spółek Skarbu Państwa jest kreowanie popytu na rozwiązania IoT i AI poprzez zamówienia publiczne oraz zachęty fiskalne dla inwestycji w rozwiązania, które zgodnie z wynikiem analizy całego łańcucha B-B-C generują wartości dodane dla polskiej gospodarki.

W raporcie przedstawiono konkretne pomysły działań i rekomendacji dla każdego obszaru zastosowań IoT i AI. Przykładowo, w obszarze Biuro i Praca rekomenduje się wprowadzenie współdzielenia powierzchni biurowych przez różne ministerstwa i przeniesienie części tej powierzchni poza Warszawę. W obszarze Opieka Zdrowotna wskazywane działania to wprowadzenie dodatkowych refundacji dla zakładów opieki zdrowotnej, których lekarze określoną liczbę badań i konsultacji będą wykonywać zdalnie, bez konieczności wezwania chorego lub rehabilitowanego do placówki medycznej.

Bardzo ciekawe i przynoszące największą wartość dodaną dla polskiej gospodarki są rekomendacje w obszarach Infrastruktura oraz Usługi Bankowe. W tym pierwszym autorzy zalecają utworzenie podlegającego bezpośrednio premierowi zespołu składającego się z ekspertów pracujących na zlecenie wielu ministerstw. Celem tego zespołu byłoby zdefiniowanie nowego modelu biznesowego opłat za energię elektryczną z wykorzystaniem nowych możliwości IoT i AI. W drugim obszarze sugerują, aby polski bank, zgodnie z prawem i regulacją NBP i KNF dotyczącą emisji pieniądza elektronicznego, wyemitował określoną liczbę e-złotych w technologii blockchain, a Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wypłaciło w nich stypendia. W raporcie jest również pomysł ustanowienia miliona dolarów międzynarodowej nagrody dla twórców gry z „polskim DNA”, czyli takiej, która promuje polską kulturę lub historię.
Wszystkie rekomendacje mają wspólny cel – sprawić, aby polskie firmy z obszaru IoT i AI miały szansę rozwoju i tworzenia rozwiązania, również jako światowi liderzy. – Integracja rozwiązań Internetu Rzeczy i Sztucznej Inteligencji daje zupełnie nowe otwarcie w wielu obszarach gospodarki. Jeśli w Polsce zrobimy „coś” jako pierwsi i najlepiej, to stworzymy szansę na definiowanie standardów i eksport know-how polskiej firmy, która to „coś” zrobi – mówi Bartłomiej Michałowski.

Aspekt społeczny
Poza aspektem rozwojowym i finansowym autorzy zwrócili również uwagę na aspekt społeczny związany z nową rewolucją technologiczną. Twierdzą, że całe społeczeństwo musi mieć dostęp do infrastruktury, która umożliwia konsumowanie produktów i usług IoT i AI, mieć możliwość korzystania z rządowych programów dających szansę na przekwalifikowanie zawodowe w momencie utraty pracy z powodu wprowadzania robotyzacji oraz dbać o zatrzymywanie talentów w Polsce. Jeśli najzdolniejsi Polacy będą rozwijać talenty oraz firmy IoT i AI poza Polską, stracimy szansę na rozwój.

Autorzy proponują mierzyć sukces lub porażkę programów rozwojowych rządu w zależności od wzrostu lub spadku Polski w trzech międzynarodowych rankingach: Better Life Index publikowanego przez OECD, Networked Readiness Index prowadzonego przez World Economic Forum oraz Corruption Perceptions Index opracowanego przez Transparency International.

Cyberbezpieczeństwo
We wszystkich 15 omawianych obszarach zastosowania i rozwoju IoT i AI największe ryzyko jest związane z dwoma zagadnieniami:
– ochroną infrastruktury umożliwiającej korzystanie z Internetu i technologii cyfrowych,
– ochroną integralności i poprawności danych oraz zabezpieczeniem własności intelektualnej i tajemnicy przedsiębiorstwa.

W rewolucji IoT i AI cyberbezpieczeństwo jest sprawą kluczową, tymczasem na liście 500 największych firm z obszaru cyberbezpieczeństwa nie ma żadnej polskiej firmy. Równocześnie w polskiej kodyfikacji kont kosztowych samorządów nie istnieje kod wydatków na ochronę w cyberprzestrzeni. Dużo mówi się o powołaniu nowej formacji obrony terytorialnej, nie wspominając o zapewnieniu budżetu na specjalistów od bezpieczeństwa w sieci informatycznej. Autorzy raportu rekomendują utworzenie celowego budżetu na wynagrodzenia dla najlepszych specjalistów z obszaru informatyki, cybernetyki i robotyki w wysokości co najmniej 500 000 zł na etat rocznie. Państwo powinno mieć zespół ok. 100 najlepszych specjalistów od technologii cyfrowych i cyberbezpieczeństwa, którym będzie zapewniać konkurencyjne w skali świata wynagrodzenia.

W coraz bardziej połączonym świecie, w którym technologie się przenikają, kluczowe jest bezpieczeństwo łańcucha biznesowego na każdym jego etapie. Nie wystarczy już, że organizacje skupiają się wyłącznie na ochronie wewnętrznych modeli biznesowych, ofert i infrastruktury. Dlatego przede wszystkim konieczne jest identyfikowanie wszystkich kluczowych graczy w 15 obszarach gospodarki i rozumienie ich wpływu na bezpieczeństwo całego łańcucha B-B-C. Opracowanie elastycznej architektury bezpieczeństwa, którą można udostępniać i wdrażać u wszystkich uczestników łańcucha biznesowego, wymusza wyższy poziom współpracy niż dotychczas.

Łukasz Bromirski, przedstawiciel Cisco – partnera raportu i lidera w obszarze rozwiązań cyberbezpieczeństwa, mówi: Zapewnienie cyberbezpieczeństwa całego łańcucha B-B-C jest warunkiem koniecznym, aby korzystać z technologii i rozwiązań Internetu Rzeczy i sztucznej inteligencji w sposób odpowiedzialny. Konieczny jest wręcz nowy paradygmat w myśleniu o cyberbezpieczeństwie, traktujący to zagadnienie w sposób holistyczny, jako spójną, wielowarstwową architekturę technologiczną, wbudowaną w tkankę sieci, a nie jako dodatek w postaci jednego czy drugiego urządzenia punktowego. Sieć łączy ze sobą miliardy urządzeń IoT na całym świecie, dlatego zapewnienie widoczności ruchu w sieci pozwala wykrywać zagrożenia przez nią przepływające. Co ciekawe, z pomocą przychodzą mechanizmy uczenia maszynowego i sztuczna inteligencja, które analizują terabajty danych ruchu sieciowego w poszukiwaniu anomalii, charakterystycznych dla złośliwego kodu. Pamiętajmy, że jeśli nie uda się zapewnić odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa urządzeń IoT, ich wykorzystanie w gospodarce będzie bardzo ograniczone. Nie będzie poparcia społecznego dla wdrażania systemów, których użytkowanie może wiązać się z zagrożeniem bezpieczeństwa, życia lub zdrowia.
Jacek Madajczyk, wiceprezes Phoenix Systems, dostawcy rozwiązań IoT i AI dla energetyki, zwraca uwagę, że rewolucja technologiczna, jaka w tej chwili dokonuje się w świecie mikrokontrolerów i bazujących na nich urządzeniach Internetu Rzeczy, może być porównywana jedynie z rewolucją związaną z pojawieniem się i upowszechnieniem komputerów PC w końcu ubiegłego wieku. Polskie firmy mają szansę odegrać główną rolę w tej rewolucji, a system operacyjny Phoenix-RTOS może stać się standardem w świecie Internetu Rzeczy. Nowoczesna energetyka (smart grid) to pierwszy obszar zastosowań, w których Phoenix-RTOS potwierdza swoje przewagi technologiczne. Wierzymy, że wkrótce będzie także stosowany jako podstawa roju dronów i innych urządzeń wykorzystujących sztuczną inteligencję (AI) – wyjaśnia dr Madajczyk.

[1] Blockchain – zdecentralizowana i rozproszona baza danych o architekturze peer-to-peer bez centralnych komputerów i niemająca scentralizowanego miejsca przechowywania danych, zakodowana za pomocą algorytmów kryptograficznych.
[2] Bitcoin – waluta niekontrolowana przez żaden bank, a jedynie przez inteligentny algorytm. Korzysta z technologii blockchain. Jej twórcą jest Satoshi Nakamoto, który wprowadził ją przed ponad 10 laty.
[3] https://www.extension.harvard.edu/academics/courses/breakthroughinnovation -blockchaintechnology/25067

EY
Rondo ONZ 1
00-124 Warszawa
www.ey.com