System sygnalizacji pożarowej i sterowania stałymi urządzeniami gaszenia to kluczowy system bezpieczeństwa w obiekcie budowlanym, dlatego szczególną uwagę należy zwracać na odpowiedni dobór urządzeń, które spełniają wszelkie wymagania techniczne i formalne w konkretnych zastosowaniach projektowych.

Centrala sygnalizacji pożarowej i sterowania stałymi urządzeniami gaśniczymi Integral IP MXF/MXE (MXF – CSP, MXE – CSG) to flagowy produkt systemu Integral IP, skonstruowany z naciskiem na maksymalne bezpieczeństwo, funkcjonalność i elastyczność, umożliwiający realizację nawet najbardziej skomplikowanych projektów w zakresie sygnalizacji pożarowej, sterowania urządzeniami gaśniczymi i innymi urządzeniami przeciwpożarowymi w obiekcie, spełniający wszystkie wymagania techniczne i formalne.

Centrala ma certyfikaty i świadectwa dopuszczenia CNBOP do realizacji następujących funkcji:

• centrala sygnalizacji pożarowej zgodnie z PN-EN 54-2,
• centrala sterująca stałymi urządzeniami gaśniczymi gazowymi zgodnie z PN-EN 12094-1,
• centrala sterująca stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi, pianowymi i aerozolowymi zgodnie z Krajową Oceną Techniczną (KOT) CNBOP-PIB-KOT-2020/0228-1009.

W CNBOP-PIB zostały wykonane dodatkowe badania w zakresie sterowania stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi, pianowymi i aerozolowymi dla 100-procentowego potwierdzenia wymagań formalnych, które są kluczowe dla bezpiecznego wdrożenia systemu w obiekcie i późniejszego formalnego odbioru instalacji i bezpiecznej eksploatacji. Architektura i elastyczność systemu Integral IP pozwala, aby funkcje systemu sygnalizacji pożarowej (SSP) i sterowania urządzeniami gaśniczymi (SUG) były realizowane przez jedno urządzenie lub przez centrale pracujące w sieci, z możliwością rozdzielania funkcji sygnalizacji pożarowej i sterowania SUG na poszczególne centrale lub wyodrębnienia niezależnych podsystemów detekcji i gaszenia.

Ponadto Integral IP MXE/MXF może być wykorzystywana do sterowania urządzeniami przeciwpożarowymi w systemach kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła zgodnie z projektem normy prEN12101-9 oraz sterowania i nadzorowania w ramach instalacji wodociągowych przeciwpożarowych. Spełnia także wymagania w zakresie monitorowania instalacji tryskaczowych zgodnie z VdS CEA 4001. Centrala Integral IP MXE/MXF może realizować wszystkie powyższe funkcje jednocześnie, co czyni ją najbardziej uniwersalną centralą na rynku polskim.

Cechą charakterystyczną Integral MX jest pełna redundancja sprzętowa i programowa wszystkich podzespołów centrali, co pozwoliło na dopuszczenie jej do sterowania wielu niezależnych stref gaszenia lub rozbudowanych wielostrefowych systemów SUG. Redundancja wszystkich kart rozszerzeń, paneli wskazań i obsługi zapewnia najwyższy poziom bezpieczeństwa i niezawodną realizację procedur gaszenia jednocześnie dla wielu stref gaszenia – nawet w przypadku wystąpienia awarii systemowej.

Integral IP MXE/MXF jest centralą modułową, która, w zależności od wymagań, jest wyposażana w dobierany do konkretnego projektu osprzęt w postaci kart rozszerzeń, paneli obsługi i paneli wskazań LED do wizualizacji szczegółowych stanów pracy stref gaszenia, zgodnie z normą PN-EN 12094-1. Jest dostępna w różnych wersjach, zależnie od liczby obsługiwanych stref gaszenia (SG) i konkretnych wymagań projektowych.
Przykładowo można zastosować obudowę z wbudowanym panelem obsługi MAP i panelem wskazań dla 4 SG, albo obudowę z drzwiami pełnymi z wyniesionym panelem obsługi Integral MAP i panelami wskazań dla 8 SG podłączonymi poprzez zewnętrzną magistralę MMI-BUS. Standardowo pojedyncza centrala przewidziana jest do obsługi dziesięciu stref gaszenia. W przypadku bardziej rozbudowanych instalacji stałych urządzeń gaśniczych lub większej liczby gaszonych pomieszczeń centrale mogą pracować w sieci typu Integral LAN lub Integral WAN.

W podstawowej sieci systemowej typu Integral LAN może pracować do 16 central sterujących i nadzorujących do 32 stref gaszenia. W przypadku zastosowania sieci central możliwe jest elastyczne z punktu widzenia obsługi i zarządzania podejście do konfiguracji systemu – np. rozwiązanie, w którym wszystkie centrale są w wykonaniu z drzwiami pełnymi (bez paneli wskazań i obsługi), a w miejscu stałego dozoru instalowany jest centralny wyniesiony panel wskazań i obsługi Integral MAP wraz z wyniesionymi panelami wskazań dla 8 SG, których liczba jest adekwatna do liczby stref gaszenia. W przypadku większej liczby central lub stref gaszenia stosuje się sieć wyższego poziomu typu Integral WAN, która łączy ze sobą sieci podstawowe Integral LAN w spójny system sieciowy.
Od strony projektowej sieć Integral LAN może być przeznaczona do zabezpieczenia całego budynku w zakresie sygnalizacji pożarowej i gaszenia albo może być wdrożony podział funkcji detekcji i gaszenia na osobne sieci central. Przy takim podziale kompetencji jedna sieć to centrale realizujące funkcje detekcji i sterowania urządzeniami przeciwpożarowymi w budynku, druga zaś to centrale sterujące SUG, pełniące funkcję detekcji i sterowania instalacjami gaśniczymi.

Dzięki połączeniu cyfrowym centrale wymieniają miedzy sobą szczegółowe informacje, co wyróżnia to rozwiązanie na tle połączeń tzw. twardodrutowych poprzez interfejsy wejścia/wyjścia, gdzie przesyłane są tylko podstawowe informacje, a ponadto nie ma możliwości centralnego zarządzania wszystkimi centralami. Natomiast sieć Integral WAN łączy ze sobą ww. sieci Integral LAN w spójny system, który pozwala na centralną obsługę z jednego lub wielu stanowisk obsługi, zależnie od wymagań Inwestora. Podział systemu na osobne systemy detekcji lub gaszenia czy systemy sieci Integral LAN zabezpieczające określone obszary obiektu umożliwia od strony inwestycyjnej i organizacyjnej wdrożenie poszczególnych (pod)systemów przez różne zespoły, a nawet firmy instalatorskie.
Prace instalacyjne, podobnie jak serwis i konserwacja instalacji, mogą być realizowane niezależnie dla każdego podsystemu przez firmy specjalizujące się w danej dziedzinie. Od strony organizacyjnej ważne, by jedna z firm pełniła funkcję wiodącą, odpowiadając za integrację podsystemów we wspólny system Integral WAN. Zastosowanie systemu rozproszonego Integral WAN pozwala na zintegrowanie w jednym systemie wielu tysięcy stref gaszenia.

Centrala Integral IP MX jest bardzo elastyczna również w zakresie podłączania elementów peryferyjnych obsługujących strefę gaszenia – dzięki zastosowaniu technologii X-LINE strefę gaszenia mogą obsługiwać elementy podłączone standardowo w formie linii otwartych lub jednej linii pętlowej, tworząc tzw. pętlę gaszenia. Na jednej linii X-LINE instalowane są (w zależności od wymagań projektu) interaktywne czujki wielokryteriowe CUBUS MTD533X, czujki zasysające ASD 53x, przyciski uruchomiające i wstrzymujące gaszenie czy moduły wejścia/wyjścia do sterowania i nadzorowania urządzeń biorących udział w procedurze gaszenia – klapy przeciwpożarowe wentylacji bytowej, klapa odciążająca, sygnalizacja optyczna i akustyczna itp.

Zastosowanie linii pętlowej i wbudowane obustronne izolatory zwarć w każdym elemencie zapewniają ciągłość działania wszystkich urządzeń na wypadek wystąpienia przerwy lub zwarcia. Od strony projektowej mogą być też stosowane wydzielone funkcyjnie pętle. Wówczas jedna pętla odpowiada za funkcję detekcji, a druga za sterowanie (np. przycisk START Gaszenie /STOP Gaszenie), wysterowanie i monitorowanie urządzeń. Obwody sterujące zaworami instalacji gaśniczych są bezpośrednio podłączone do kart wyjść w centrali lub (opcjonalnie) do modułów wyjścia nadzorowanego BX-IOM. W przypadku takiego rozwiązania ważne jest zapewnienie wydzielonych zasilaczy zewnętrznych na potrzeby realizacji sterowania gaszeniem. W ofercie Schrack Seconet dostępne są również urządzenia peryferyjne w wykonaniu specjalnym do obsługi gaszenia w obszarach zagrożonych wybuchem (EX).

Po zainstalowaniu urządzeń wchodzących w skład instalacji gaśniczych wymagane jest właściwe uruchomienie systemu zgodnie ze scenariuszem pożarowym i zaprojektowaną procedurą gaszenia. Dla ułatwienia procesu konfiguracji i programowania systemu gaszenia producent przygotował specjalny moduł projektowo-programowy Asystent Gaszenia, który pozwala zdefiniować w sposób graficzny, w postaci schematu blokowego całą procedurę gaszenia i powiązania między wszystkimi elementami, a następnie wygenerować odpowiednią konfigurację ustawień dla wszystkich elementów logicznych systemu. Po zdefiniowaniu konfiguracji projektowej w Asystencie Gaszenia generowane są do wszystkich elementów wejścia i wyjścia szczegółowe ustawienia oraz definicje sterujące oparte na operatorach logiki Boole’a. Odbywa się to zarówno dla pojedynczych stref, jak i rozbudowanych wielostrefowych systemów gaszenia. Przed zaprogramowaniem systemu kryteria sterujące można przetestować w samym oprogramowaniu za pomocą symulatora i testera algorytmów sterujących.

Wykorzystanie bramek logicznych daje praktycznie nieograniczone możliwości wykonywania najbardziej złożonych algorytmów sterujących. Różne zależności między kryteriami wejściowymi a wykonywanymi sterowaniami pozwalają na spełnienie wszelkich wymagań formalnych i dodatkowo wprowadzenie ponadstandardowych funkcji specjalnych i bezpieczeństwa. System umożliwia programowanie specjalnych funkcji bezpieczeństwa obsługi, które uzależniają wykonanie operacji sterowania od stanu systemu i kompetencji (autoryzacji) użytkownika obsługującego system. Wyjścia krytyczne, które sterują gaszeniem, są specjalnie zabezpieczane przed ich przypadkowym uaktywnieniem.
Weryfikacja poprawnego działania skonfigurowanego systemu jedno- czy wielostrefowego poprzez praktyczne sprawdzenie jest gwarancją bezpiecznego wdrożenia i późniejszego użytkowania. Sprawdzenie algorytmu sterującego można wykonać na działającym systemie bez fizycznego uruchamiania wyjść sterujących, aby potwierdzić skuteczność wykonanej instalacji zgodnie z założeniami scenariusza i matrycy sterowań. Specjalna funkcja zamrażania wyjść (blokowania) pozwala na taką bezpieczną weryfikację, bo chroni przed przypadkowym uruchomieniem instalacji i wyzwoleniem środka gaśniczego. Centrala lub cały system sieciowy realizuje logicznie zawarty scenariusz bez uaktywnienia wyjść sterujących, co pozwala na szybką weryfikację sprawności działania wykonanego systemu. Rozkazy sterujące mogą być również przesyłane w ramach sieci central Integral LAN/Integral WAN, umożliwiając elastyczne powiązanie funkcji systemu sygnalizacji pożarowej i systemu sterowania gaszeniem.

Przykładem projektowym może być realizacja procedury ręcznego sterowania podawaniem środka gaśniczego w postaci pian i oddzielnie wody w dwóch różnych lokalizacjach. Algorytm może uwzględniać brak możliwości jednoczesnego sterowania w dwóch lokalizacjach i/lub brak możliwości równocześnie podawania piany i wody. Możliwe jest wdrożenie bardzo skomplikowanych algorytmów sterowania, np. wieloma zaworami gaśniczymi w układach sekwencyjnych, sterowania w zależnościach czasowych, z wzajemnym blokowaniem i układami rezerwy oraz dodatkowymi kryteriami, które wynikają ze specyfiki obiektu i wymagań użytkownika. Dzięki przebadaniu centrali Integral IP MX jako centrali sterującej różnymi urządzeniami przeciwpożarowymi, w tym urządzeniami w ramach systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła w jednym systemie, można zaprogramować całą matrycę sterowań, która będzie spójna dla wszystkich spodziewanych przypadków.

Bardzo ważną funkcją central sterowania gaszeniem serii Integral IP jest ścisła współpraca z systemem integrującym urządzenia przeciwpożarowe SIS-FIRE, który może być wykorzystywany do nadzoru i obsługi stref gaśniczych, w tym do ręcznego uruchamiania i wstrzymywania procedury gaśniczej. Ponadto dzięki integracji z Integral IP za pomocą protokołu systemowego ISP-IP i ścisłej współpracy jest możliwość odczytu dodatkowych informacji technicznych z systemu (np. aktualna temperatura, poziom CO, sygnał o zadymieniu z czujek pożarowych serii CUBUS) czy takich, jak parametry przepływu powietrza w czujkach zasysających ASD 53x. Podnosi to jeszcze poziom bezpieczeństwa, ponieważ niewłaściwe stany pracy mogą być wykrywane nie tylko w samej instalacji Integral IP, ale też w innych urządzeniach i instalacjach w ramach nadzorowanych obszarów gaszenia i całego obiektu (np. niepoprawna praca systemu klimatyzacji pomieszczenia gaszonego).

Dobór urządzeń sterujących i nadzorujących do instalacji sterowania SUG, które spełniają wszelkie wymagania techniczne i formalne, jest gwarancją bezpieczeństwa pożarowego obiektów dla wszystkich interesariuszy rynku bezpieczeństwa pożarowego.

Schrack Seconet Polska
ul. A. Branickiego 15,
02-972 Warszawa
www.schrack-seconet.pl