Zapewnienie nieprzerwanego funkcjonowania obiektu przemysłowego – zarówno podczas jego codziennej eksploatacji, nadzorowania i sterowania pracą urządzeń technologicznych linii produkcyjnej, jak i reagowania w sytuacji zagrożenia (alarm pożarowy czy też dostanie się do obiektu osoby nieupoważnionej) – wymusza m.in. dobór odpowiednich systemów bezpieczeństwa i właściwy podział kompetencji pomiędzy nimi.

Do tego celu można przyjąć podział na:

• system zarządzania i nadzorowania procesu technologicznego (SCADA) – najważniejszy z punktu widzenia utrzymania ciągłości produkcji,
• system integrujący urządzenia przeciwpożarowe (SIUP) oraz inne instalacje mające wpływ na bezpieczeństwo pożarowe (kryzysowe),
• system zarządzania bezpieczeństwem (Security Management System – SMS) – zarządza instalacjami SKD, CCTV, SSWiN itp.

Wprowadzenie takiego podziału pozwala na kontrolę funkcjonowania obiektu podczas jego normalnej eksploatacji, a także właściwą reakcję na pojawiające się zagrożenia. Podział kompetencji nie oznacza, że instalacje są od siebie niezależnie – celem nadrzędnym jest ich współdziałanie i przejmowanie roli wiodącej tego systemu, który w danej chwili jest najważniejszy dla zapewnienia bezpieczeństwa obiektu czy konkretnych procesów technologicznych.

Systemy integrujące urządzenia ppoż. ze względu na wspomnianą funkcję sterowania muszą przejść rygorystyczne badania atestacyjne przed wprowadzeniem do obrotu i użytkowania. Pomyślne ich zakończenie jest dokumentowane certyfikatem (od 1.01.2017 r. jest to krajowy certyfikat stałości właściwości użytkowych) oraz świadectwem dopuszczenia CNBOP-PIB potwierdzającym spełnienie wymagań dot. funkcji w zakresie np. centrali sterującej urządzeniami ppoż.

Przykładem systemu integrującego jest SIS-FIRE oferowany przez Schrack Seconet Polska. Zintegrowany system zarządzania bezpieczeństwem pożarowym SIS-FIRE jest stosowany do wizualizacji, sterowania i zarządzania urządzeniami ppoż., a także do integracji innych systemów mających wpływ na bezpieczeństwo pożarowe (kryzysowe) obiektu. Tworząc jedno, spójne, w pełni kompatybilne i kompleksowe narzędzie dozoru nad budynkiem, można zapewnić maksymalny poziom ochrony. SIS-FIRE powstał na bazie wieloletnich doświadczeń Schrack Seconet w zakresie produkcji systemów bezpieczeństwa pożarowego.
W jego skład wchodzą:

• platforma informatyczna do zarządzania bezpieczeństwem pożarowym SIS-FIRE/SIS-FIRE Lite,
• centrala sygnalizacji pożarowej i sterowania urządzeniami ppoż. Integral IP MX, Integral IP CX, Integral IP BX wraz z modułami wejścia/wyjścia techniki X-LINE,
• sterowniki urządzeń technicznych i ppoż. SF-CONTROL (w różnych wersjach).

Podstawową zaletą systemu jest elastyczność, która umożliwia optymalny – dla konkretnego typu obiektu – dobór elementów i funkcji z zapewnieniem ścisłej współpracy i podziału kompetencji pomiędzy komponentami systemu. Redundancja komponentów bazujących na systemie Integral IP MX oraz (opcjonalnie) platformy informatycznej SIS-FIRE zapewnia ciągłość działania systemu również w przypadku wystąpienia awarii pojedynczych elementów całego układu.

Istotną cechą systemu integrującego (w przeciwieństwie do standardowego systemu sygnalizacji pożarowej) jest możliwość spełnienia nieograniczonej liczby zadań i funkcji logicznych związanych z obsługą, sterowaniem i nadzorowaniem zintegrowanych systemów w obiekcie. Elementy integratora są dowolnie programowalne i realizują funkcje bezpieczeństwa zgodnie ze scenariuszem pożarowym i przyjętymi założeniami, współpracując bezpośrednio z redundantnym systemem sygnalizacji pożarowej Integral IP. Ma to kluczowe znaczenie dla realizowanych projektów, SIS-FIRE umożliwia bowiem wykorzystanie central Integral IP oraz modułów pętlowych wejścia/wyjścia do sterowania i nadzorowania urządzeniami ppoż.
SIS-FIRE może obsługiwać wiele stanowisk operatorskich systemu, pozwalając na równoległy nadzór i obsługę przez wielu operatorów – ma to znaczenie w przypadku lokalnego wspierania operatora przez niezależne procedury postępowania. Ponadto może zostać wykorzystany do centralnego zarządzania niezależnymi systemami bezpieczeństwa pożarowego w obiektach rozproszonych. Integrator umożliwia wirtualne sieciowanie obiektów, co znacznie usprawnia centralny nadzór i wpływa na obniżenie kosztów obsługi i serwisu instalacji bezpieczeństwa.
Interfejs użytkownika zapewnia intuicyjną obsługę systemu przez operatora.

Czytelny podział bloków funkcyjnych oprogramowania ułatwia realizację zadań związanych z nadzorem zintegrowanych systemów podczas normalnej eksploatacji, w przypadku alarmu pożarowego lub awarii. Stacja operatorska wskazuje stan alarmu lub uszkodzenia oraz inne wymagające reakcji stany niebezpieczne. W celu optymalizacji procedur obsługi nadzorowanych systemów stosuje się specjalne procedury wspomagające służby dozoru technicznego. Instrukcje powinny zawierać szczegółowe kroki postępowania dla operatora, z uporządkowanymi informacjami dot. ewakuacji osób z zagrożonego miejsca i ochrony (zabezpieczenia) procesów technologicznych obiektu (warunki decyzji o wyłączeniu produkcji lub przełączeniu zadań np. do zapasowych centrów produkcji lub działu przetwarzania danych). Istnieje też możliwość nadzorowania procedur sterowania urządzeniami ppoż. w odniesieniu do matrycy sterowań wynikających ze scenariusza pożarowego. Pozwala to na potwierdzenie skuteczności wykonanych sterowań i wskazanie niezgodnych z procedurą stanów urządzeń.

Dla ułatwienia lokalizacji pożaru i wskazania obszaru działania systemów detekcji (np. czujki zasysające dymu) czy też wizualizowania obszaru zadziałania urządzeń ppoż. (np. instalacji tryskaczowych) można wykorzystać graficzne mapy obszarów nadzorowanych (pola aktywności lub nadzoru), które pokazują, jaki obszar jest objęty jednocześnie zagrożeniem pożarowym i oddziaływaniem urządzeń zabezpieczających. Ma to szczególne znaczenie w przypadku konieczności dokonania szybkiej oceny ryzyka konkretnego zdarzenia.

W celu realizacji funkcji ochrony pożarowej system integrujący współpracuje z innymi instalacjami zabezpieczeń, jak SKD czy CCTV. Integracja SIUP z CCTV zapewnia wyświetlanie obrazu z kamery powiązanej z alarmującym elementem i przyspieszenie weryfikacji zagrożenia. Integracja z system KD pozwala natomiast na przesyłanie informacji potwierdzających drożność przejść ewakuacyjnych oraz przedstawienie raportu informującego o liczbie osób, które zostały bezpiecznie ewakuowane z obiektu lub nadal mogą przebywać w miejscu zagrożenia – to istotne dla prowadzącego akcję ratowniczo-gaśniczą.

Graficzny interfejs użytkownika umożliwia wprowadzenie do systemu i powiązanie z wizualizowanymi elementami wielu informacji dodatkowych, takich jak karty katalogowe urządzeń, dokumentacje techniczno-ruchowe, instrukcje serwisowe, schematy podłączenia i inne instrukcje ułatwiające obsługę urządzeń. Dzięki temu zarówno podczas codziennej eksploatacji oraz obsługi systemu, jak i w przypadku alarmu lub uszkodzenia operator ma dostęp do najważniejszych informacji.
SIS-FIRE jest projektowany tak, by wskazywać najważniejsze stany pracy z nadzorowanych systemów i urządzeń przeciwpożarowych, takich jak alarm czy uszkodzenie, ale umożliwia też wskazywanie zmiennych typu ciągłego (wartości temperatury, poziom stężenia tlenku węgla czy inne dane odzwierciedlające np. stany procesów technologicznych produkcji), ważne m.in. dla zarządzania kryzysowego. Dzięki integracji cyfrowej SIS-FIRE z czujką liniową ciepła Listec istnieje możliwość wskazywania aktualnej temperatury w chronionym obszarze lub monitorowanie np. temperatury obudowy zabezpieczanego urządzenia produkcyjnego czy elementów ciernych linii technologicznej, co z kolei zapewnia wczesną reakcję operatora w przypadku zagrożenia.

Zastosowanie certyfikowanego systemu integrującego urządzenia ppoż. i inne instalacje techniczne mające wpływ na prawidłowe funkcjonowanie obiektu znacznie podnosi poziom bezpieczeństwa ludzi i mienia, a także umożliwia optymalną reakcję zabezpieczeń automatycznych i działań obsługi w przypadku konieczności ochrony procesu produkcji. Operatorzy, mając do dyspozycji system zapewniający pełny przegląd sytuacji oraz podpowiedzi w formie procedur postępowania, mogą szybko zareagować na zagrożenie i wykonać niezbędne czynności minimalizujące skutki pożaru.

Należy pamiętać o zapewnieniu odpowiedniej koordynacji międzybranżowej na wszystkich etapach projektu, począwszy od etapu budowania koncepcji bezpieczeństwa, poprzez wykonanie projektu, skończywszy na uruchomieniu systemu i przeszkoleniu użytkowników.

Schrack Seconet Polska
ul. Domaniewska 44a
02-672 Warszawa
http://schrack-seconet.pl