Strona główna Sygnalizacja Pożarowa Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego. Kolejny wymagany prawem, niepotrzebny dokument?

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego. Kolejny wymagany prawem, niepotrzebny dokument?

Iza Trzeciak

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. [1] ma na celu ustalenie wymagań ochrony przeciwpożarowej w zakresie organizacyjnym, technicznym i porządkowym, jakie należy uwzględnić podczas eksploatacji konkretnego budynku.

Zwolnione z tego obowiązku są budynki i strefy pożarowe, w których nie występuje strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto:

  1. kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m3,
  2. kubatura brutto budynku inwentarskiego nie przekracza 1500 m3,
  3. powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2.

W praktyce tylko niewielka część wymienionych budynków i stref pożarowych może skorzystać ze zwolnienia z obowiązku posiadania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Mogą to być np. strefy pożarowe z lokalami handlowo-usługowymi zlokalizowanymi na parterach budynków mieszkalnych czy niewielkie budynki magazynowe. Warto zauważyć, że opracowania i wdrożenia IBP wymaga się od większości np. kościołów czy szkół, co mogą egzekwować (i coraz częściej to czynią) funkcjonariusze wydziałów kontrolno-rozpoznawczych Państwowej Straży Pożarnej, przeprowadzając w tych obiektach kontrole przestrzegania przepisów przeciwpożarowych.

Co powinna zawierać IBP?
Wspomniane rozporządzenie [1], które nakłada obowiązek opracowania IBP, określa też wyczerpująco zawartość tego dokumentu. Są to następujące informacje:

1. Warunki ochrony przeciwpożarowej wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem.
Warunki ochrony przeciwpożarowej (inaczej operat – WOP) to jeden z najistotniejszych elementów instrukcji opisujący charakterystykę danego obiektu, przyjęte rozwiązania budowlane i instalacyjne. WOP powinien zawierać kilkanaście punktów, wymienionych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 grudnia 2015 r. [2] w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej.

Na warunki ochrony przeciwpożarowej składają się:

1.1. Informacje o powierzchni, wysokości i liczbie kondygnacji.
1.2. Charakterystyka zagrożenia pożarowego, w tym parametry pożarowe materiałów niebezpiecznych pożarowo, zagrożenia wynikające z procesów technologicznych oraz w zależności od potrzeb charakterystykę pożarów przyjętych do celów projektowych.
1.3. Informacje o kategorii zagrożenia ludzi oraz przewidywanej liczbie osób na każdej kondygnacji i w pomieszczeniach, których drzwi ewakuacyjne powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń.
1.4. Informacje o przewidywanej gęstości obciążenia ogniowego.
1.5. Ocena zagrożenia wybuchem pomieszczeń oraz przestrzeni zewnętrznych.
1.6. Informacje o klasie odporności pożarowej oraz klasie odporności ogniowej i stopniu rozprzestrzeniania ognia elementów budowlanych.
1.7. Informacje o podziale na strefy pożarowe oraz strefy dymowe.
1.8. Informacje o usytuowaniu ze względu na bezpieczeństwo pożarowe, w tym o odległości od obiektów sąsiadujących.
1.9. Informacje o warunkach i strategii ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób.
1.10. Informacje o sposobie zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji użytkowych, a w szczególności wentylacyjnej, ogrzewczej, gazowej, elektrycznej, teletechnicznej i piorunochronnej.
1.11. Informacje o doborze urządzeń przeciwpożarowych i innych urządzeń służących bezpieczeństwu pożarowemu, dostosowanym do wymagań wynikających z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej i przyjętych scenariuszy pożarowych, z podstawową charakterystyką tych urządzeń.
1.12. Informacje o wyposażeniu w gaśnice.
1.13. Informacje o przygotowaniu obiektu budowlanego i terenu do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych, a w szczególności informacje o drogach pożarowych, zaopatrzeniu w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru oraz o sprzęcie służącym do tych działań.

2. Określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym.
3. Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia.
4. Sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane.
5. Warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania.
6. Sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji.
7. Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami.
8. Plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności:

a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku,
b) odległości od obiektów sąsiadujących,
c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych,
d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych,
e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach,
f) lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,
g) podziału obiektu na strefy pożarowe,
h) warunków ewakuacji ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,
i) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
j) wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych,
k) hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
l) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony.

9. Wskazanie osób/podmiotów opracowujących instrukcję.

W przypadku opracowywania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego dla budynku nowego określenie warunków ochrony przeciwpożarowej (punkt 1, jaki musi zawierać IBP) jest stosunkowo proste – wszak powyższe punkty muszą znajdować się w projekcie budowlanym, a budynek powinien zostać wykonany zgodnie z nim. Sprawy nieco się komplikują podczas opracowywania instrukcji dla budynku istniejącego, którego dokumentacja budowlana nie przetrwała próby czasu, i trzeba opracować niezbędne informacje jedynie na podstawie wizji lokalnej, wspierając się własną wiedzą i doświadczeniem. Częstym problemem staje się wówczas dylemat – czy określić warunki ochrony ppoż., jakie dany budynek powinien spełniać obecnie, czy opisać stan faktyczny.

Pytanie nie jest bezpodstawne, bo najczęściej w przypadku budynków kilkudziesięcioletnich te dwa opisy nie są tożsame. Jak podejść do tego problemu? Rozważyć cel opracowywania instrukcji! Rozporządzenie [1] określa, że warunki ochrony ppoż. zawarte w IBP dotyczące wskazanych obiektów są przekazywane do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w celu ich wykorzystania na potrzeby planowania, organizacji i prowadzenia działań ratowniczych. Ponadto instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna się znajdować w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych, a sposób jej przechowywania powinien umożliwiać natychmiastowe wykorzystanie na potrzeby prowadzenia działań ratowniczych. Zatem IBP jest opracowywana dla jednostek PSP, dla których ma stanowić zbiór istotnych informacji o budynku i jego otoczeniu w przypadku prowadzenia w nim działań ratowniczo-gaśniczych. Ponadto jest ona dla użytkownika skryptem dotyczącym ochrony przeciwpożarowej użytkowanego budynku. Znajdują się tam podstawowe informacje o obowiązkach użytkownika obiektu, częstotliwościach dokonywania czynności serwisowych urządzeń ppoż., obowiązku organizacji próbnych ewakuacji z budynku, procedurach na wypadek wystąpienia pożaru w budynku.

Istotnym elementem, zarówno dla jednostek PSP, jak i dla użytkownika, są plany obiektu, które powinny obejmować swoim zakresem rzuty wszystkich kondygnacji oraz plan zagospodarowania terenu, z zaznaczeniem informacji istotnych pod kątem ochrony przeciwpożarowej.
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego musi być poddawana okresowej aktualizacji – co najmniej raz na dwa lata, a także po zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej. Remonty i przebudowy zmieniające układ pomieszczeń, mające wpływ na zmianę kierunków ewakuacji, również warto uwzględnić w instrukcji.
Aktualne dane o budynku, w szczególności rzuty kondygnacji i plan zagospodarowania terenu, mogą okazać się bardzo przydatne dla strażaków prowadzących działania ratowniczo-gaśnicze. Oby nie były konieczne.

Literatura
1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. (Dz.U. nr 109, poz. 719). 
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 2 grudnia 2015 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz.U. 2015 poz. 2117).

Iza Trzeciak
absolwentka Wydziału Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego w Szkole Głównej Służby Pożarniczej. Założycielka bloga o ochronie przeciwpożarowej blog-ppoz.pl oraz sklepu sklep.blog-ppoz.pl, oferującego min. produkty służące do zabezpieczenia domu przed pożarem. Zawodowo zajmuje się ochroną przeciwpożarową budynków.

POWIĄZANE ARTYKUŁYWIĘCEJ TEGO AUTORA